ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. 7η ενότητα: "Η λύση του Γόρδιου δεσμού"

Α. Κείμενο
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a07xm.htm

http://www.gkonstantinou.com/school_work/enotita7/enotita7.html 

Γέννηση Αλέξανδρου:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/extras/texts/index_07_gennisi_alexandrou/index_07_gennisi_alexandrou.html

Χαρακτηριστικά παραδείγματα ιστορικών προσώπων που επέδειξαν αποφασιστικότητα σε κρίσιμες περιστάσεις:

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/extras/activities/index_07_apofasistikotita/index_07_apofasistikotita.html

3. Αλέξανδρος, η κατάκτηση της ανατολής from Kvarnalis75

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας

ζευγνύω (και ζεύγνυμι) [= δένω μαζί με κάτι άλλο, ζευγαρώνω, ζεύω]  θ. ζευγ-, ζυγ- [στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο ζυγοῦ]

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a07xm.htm

Β2. Ετυμολογικά

Παραγωγή ουσιαστικών

Παραγωγή ουσιαστικών από ρήματα (β′ μέρος)

• Ουσιαστικά που δηλώνουν όργανο ή μέσο
Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από ρήματα και δηλώνουν όργανο ή μέσο -τρον ή -θρον -τρα ή -θρα -τήρ -τηρία -τήριον -ανον -άνη -όνη -ίς ἄροτρον ξύστρα λουτήρ ἀρτηρία ποτήριον δρέπανον σκαπάνη ἀγχόνη γραφίς < ἀρόω, ἀρῶ < ξύω, ἀποβάθρα < ἀποβαίνω < λούω < ἀείρω < πίνω < δρέπω < σκάπτω < ἄγχω < γράφω
	• Ουσιαστικά που δηλώνουν τόπο
	Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από ρήματα και δηλώνουν τόπο -τήριον -τρα -τρον -θρον ὁρμητήριον παλαίστρα θέατρον βάθρον < ὁρμάομαι, ὁρμῶμαι < παλαίω < θεάομαι, θεῶμαι < βαίνω

Καταλήξεις -τηρας, -τηριο στη νέα ελληνική

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/extras/activities/index_07_paragoga_ousiastika/index_07_paragoga_ousiastika.html

Γ. Γραμματική

1. Η αύξηση

Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων, δηλ. του παρατατικού, του αορίστου και του υπερσυντελίκου, παίρνουν στην αρχή του θέματος αύξηση, η οποία δηλώνει το παρελθόν. Υπάρχουν δύο είδη αύξησης: η συλλαβική και η χρονική.

ρήματα που αρχίζουν από σύμφωνο		ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ήδίφθογγο
συλλαβική αύξηση		χρονική αύξηση
προσθήκη ενός ἐ- πριν από το θέμα λύω γράφω → → ἔ-λυ-ον ἔ-γραφ-ον		έκταση του αρχικού βραχύχρονου φωνήεντος α, ε → η ἄρχω → ἦρχον ἐλπίζω → ἤλπιζον αι, ει → ῃ αἴρω → ᾖρον εἰκάζω → ᾔκαζον ο → ω ὁρίζω → ὥριζον οι → ῳ οἰκίζω → ᾤκιζον ῐ , ῠ → ῑ , ῡ ἱδρύω → ἵδρυον ὑβρίζω → ὕβριζον αυ, ευ → ηυ αὔξω → ηὖξον εὕδω → ηὗδον

 Παρατηρήσεις

1. Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ-, όταν παίρνουν αύξηση, γράφονται με δύο ρ,
   π.χ. ῥίπτω → ἔρριπτον.
2. Στα σύνθετα ή παρασύνθετα[1] ρήματα με α΄ συνθετικό πρόθεση, η αύξηση μπαίνει μετά την πρόθεση, π.χ. ἀπάγω → ἀπῆγον, ἐκφέρω → ἐξέφερον, ἐγκωμιάζω → ἐνεκωμίαζον.

Ομαλή αύξηση στα σύνθετα ρήματα:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12057/extras/references/index_07/index_07_omali_auxisi.html

2. Οριστική παρατατικού ρήματος& εἰμί

Ο παρατατικός, όπως και στη ν.ε., είναι ο ιστορικός χρόνος που δηλώνει ότι μια πράξη γινόταν διαρκώς ή επανειλημμένα στο παρελθόν.

Το ρ. εἰμί κλίνεται στην οριστική του παρατατικού ως εξής (να συμπληρώσετε τους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών που λείπουν):

α.ε.		ν.ε.
______________	ἦ και ἦν	ήμουν
______________	ἦσθα	ήσουν
(οὗτος, αὕτη, τοῦτο)	ἦν	ήταν
______________	ἦμεν	ήμαστε
______________	ἦτε	ήσαστε
(οὗτοι, αὗται, ταῦτα)	ἦσαν	ήταν

3. Οριστική παρατατικού και αορίστου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων

Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του παρατατικού και του αορίστου ενεργητικής φωνής των βαρύτονων ρημάτων.

Σχηματισμός οριστικής παρατατικού ε.φ.

Σχηματισμός οριστικής αορίστου ε.φ.

Κλίση

οριστική παρατατικού		οριστική αορίστου
α.ε.	ν.ε.	α.ε.	ν.ε.
ἔ-λυ-ον ἔ-λυ-ες ἔ-λυ-ε ἐ-λύ-ομεν ἐ-λύ-ετε ἔ-λυ-ον	έλυνα έλυνες έλυνε λύναμε λύνατε έλυναν	ἔ-λυ-σ-α ἔ-λυ-σ-ας ἔ-λυ-σ-ε ἐ-λύ-σ-αμεν ἐ-λύ-σ-ατε ἔ-λυ-σ-αν	έλυσα έλυσες έλυσε λύσαμε λύσατε έλυσαν

Δες βίντεο:  http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/video%20xronwn/elyon1.htm

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/video%20xronwn/elysa.htm

4. Οριστική αορίστου ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων

   Ισχύουν όσα διδαχτήκατε στην προηγούμενη Ενότητα για τη συγχώνευση του άφωνου χαρακτήρα του ρήματος με τον χρονικό χαρακτήρα -σ- στον μέλλοντα:

χειλικόληκτα: -ψα, π.χ. τρέπ-ω → ἔ-τρεπ-σ-α → ἔτρεψα, βλάπτω → ἔβλαψα.
ουρανικόληκτα: -ξα, π.χ. λήγω → ἔληγ-σ-α → ἔληξα, τάττω → ἔταξα.
οδοντικόληκτα: -σα, π.χ. πείθω → ἔπειθ-σ-α → ἔπεισα.

Ασκήσεις

 http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a07xm.htm