ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
Το αρχαίο κείμενο, λεξιλογικές επισημάνσεις και απόδοση νοήματος
►http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20b%20gym/b07xm.htm
►http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20b%20gym/b07xm.htm
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας
πράττω [= κάνω, κατορθώνω, επιτελώ]
θ. πρα(γ)- [στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο: πράττοιεν]
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B112/269/1972,6744/
Β2. Ετυμολογικά
Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό
Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας ως δεύτερο συνθετικό τα εξής ουσιαστικά του κειμένου της Ενότητας: κίνδυνος, βασιλεύς, πατρίς, νόμος.
| Κλιτή λέξη ως δεύτερο συνθετικό μπορεί να είναι: | ||||
 |  |  | ||
| ουσιαστικό | επίθετο | ρήμα | ||
| ἀμφιθέατρον | ἀνίσχυρος | προσφέρω | ||
| [ἀμφί + θέατρον] | [ἀ- + ισχυρός] | [πρός + φέρω]] | ||
| Όταν το β΄ συνθετικό είναι ουσιαστικό, η σύνθετη λέξη που παράγεται μπορεί να είναι και αυτή ουσιαστικό (π.χ. ἡμίθεος) ή επίθετο (π.χ. ἄπολις). Στη σύνθετη λέξη το β΄ συνθετικό άλλοτε παραμένει αμετάβλητο και άλλοτε μετασχηματίζεται. Ειδικότερα: |
 | ουσιαστικό | > | το β΄ συνθετικό παραμένει αμετάβλητο, π.χ. ὁδοι-πόρος (ὁδός + πόρος), κατα-δίκη | |||
| σύνθετη λέξη | ||||||
| το β΄ συνθετικό παραμένει αμετάβλητο, π.χ. ἄ-πολις, εὐ-δαίμων, μονο-δάκτυλος | |||||
επίθετο
| ή | |||||
| επιθέτου β΄ κλίσης γ΄ κλίσης σε -(ι)ος π.χ. ἀσώματ-ος (σῶμα), ἐπουράν-ιος (οὐρανός), ὁμοπάτρ-ιος (πατήρ) | |||||
| το β΄ συνθετικό παίρνει τη μορφή: | ||||||
| επιθέτου γ΄ κλίσης σε -ης ή -ων π.χ. εὐγεν-ής (γένος), ὁμοεθν-ής (ἔθνος), ἀκτήμ-ων (κτῆμα) | ||||||
Γ. Γραμματική
1. Ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου ενεργητικής φωνής
α. Σχηματισμός και κλίση ευκτικής ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου βαρύτονων ρημάτων ε.φ.
Ενεστώτας Μέλλοντας Αόριστος
λύ-οιμι λύ-σοιμι λύσ-αιμι
λύ-οις λύ-σοις λύσ-αις, λύσ-ειας
λύ-οι λύ-σοι λύσ-αι, λύσ-ειεν
λύ-οιμεν λύ-σοιμεν λύσ-αιμεν
λύ-οιτε λύ-σοιτε λύσ-αιτε
λύ-οιεν λύ-σοιεν λύσ-αιεν, λύσ-ειαν
β. Σημασίες και χρήσεις της ευκτικής
Σε κύριες προτάσεις η ευκτική μπορεί να εκφράζει:
- ευχή (ευχετική ευκτική). Μεταφράζεται: «μακάρι να…». Συνήθως προηγούνται τα μόρια εἴθε, ὡς, εἰ γάρ για έμφαση.
π.χ. Εἴθε σύ φίλος ἡμῖν γένοιο. (= Μακάρι να γινόσουν φίλος μας!) - το δυνατό στο παρόν ή στο μέλλον (δυνητική ευκτική). Συνοδεύεται από το δυνητικό ἄν και μεταφράζεται: «θα ήταν δυνατόν να…», «θα μπορούσα να…».
π.χ. Ἔχοις ἄν με διδάξαι τί ἐστι νόμος; (= Θα ήταν δυνατόν / Θα μπορούσες να με διδάξεις τι είναι νόμος;)
Πολλάς ἄν εὕροις μηχανάς. (= Θα ήταν δυνατόν / Θα μπορούσεςνα βρεις πολλά τεχνάσματα.)
Σε δευτερεύουσες προτάσεις η ευκτική μπορεί να είναι:
- ευκτική του πλαγίου λόγου, η οποία συνήθως αντικαθιστά άλλες εγκλίσεις, όταν στον πλάγιο λόγο η δευτερεύουσα πρόταση εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου.
π.χ. Ἐγίγνωσκε ὅτι σύ λέγοις τἀληθῆ. - επαναληπτική ευκτική, που δηλώνει επανάληψη και μεταφράζεται: «κάθε φορά που… » (κυρίως σε υποθετικές, χρονικές και αναφορικές προτάσεις).
π.χ. Τῶν ἐχθρῶν εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον. (= Όποτε / Κάθε φορά που έπιαναν κάποιον από τους εχθρούς,τον εκτελούσαν.) - δυνητική ευκτική, που εκφράζει, όπως και στις κύριες προτάσεις, το δυνατό στο παρόν ή στο μέλλον.
π.χ. Νῆες ὑμῖν πάρεισιν, ὥστε ἐξαίφνης ἄν ἐπιπέσοιτε. (= Έχετε πλοία, και θα ήταν δυνατόν / θα μπορούσατε αιφνιδιαστικά να κάνετε επίθεση.)
2. Αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ (= ο οποίος, η οποία, το οποίο)
Ενικός αριθμός
αρσ.
|
θηλ.
|
ουδ.
| ||||||||
ον.
|
ὃς
|
ἣ
|
ὃ
| |||||||
γεν.
|
οὗ
|
ἧς
|
οὗ
| |||||||
δοτ.
|
ᾧ
|
ᾗ
|
ᾧ
| |||||||
αιτ.
|
ὃν
|
ἣν
|
ὃ
| |||||||
Πληθυντικός αριθμός
| ||||||||||
αρσ.
|
θηλ.
|
ουδ.
| ||||||||
ον.
|
oἳ
|
αἱ
|
ἃ
| |||||||
γεν.
|
ὧν
|
ὧν
|
ὧν
| |||||||
δοτ.
|
οἷς
|
αἷς
|
οἷς
| |||||||
αιτ.
|
οὓς
|
ἃς
|
ἃ
| |||||||
- Δεν πρέπει να συγχέεται η αναφορική αντωνυμία με τους ομόηχους τύπους του οριστικού άρθρου (ἥ ≠ ἡ, οἵ ≠ οἱ, αἵ ≠ αἱ)· οι τύποι της αναφορικής αντωνυμίας παίρνουν τόνο.
- Όλες οι αναφορικές αντωνυμίες παίρνουν δασεία.
- Κατά τον ίδιο τρόπο κλίνεται και η αναφορική αντωνυμία ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ. Απλώς, στο τέλος κάθε τύπου προστίθεται το μόριο -περχωρίς να επηρεάζεται ο τονισμός.
3. Αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ τι
Η αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ τι σχηματίζεται από την αναφορική ὃς και την αόριστη τίς. Κλίνεται και στα δύο μέρη της και τονίζεται πάντοτε το α΄ συνθετικό με τον τόνο που παίρνει και η απλή αναφορική αντωνυμία.
Ενικός αριθμός
| |||
αρσ.
|
θηλ.
|
ουδ.
| |
ον.
|
ὅστις
|
ἥτις
|
ὅ,τι
|
γεν.
|
οὗτινος και ὅτου
|
ἧστινος
|
οὗτινος και ὅτου
|
δοτ.
|
ᾧτινι και ὅτῳ
|
ᾗτινι
|
ᾧτινι και ὅτῳ
|
αιτ.
|
ὅντινα
|
ἥντινα
|
ὅ,τι
|
Πληθυντικός αριθμός
| |||
ον.
|
οἵτινες
|
αἵτινες
|
ἅτινα ή ἅττα
|
γεν.
|
ὧντινων
|
ὧντινων
|
ὧντινων
|
δοτ.
|
οἷστισι(ν)
|
αἷστισι(ν)
|
οἷστισι(ν)
|
αιτ.
|
οὕστινας
|
ἅστινας
|
ἅτινα ή ἅττα
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ο/η είπε...