Μύθοι και Αλήθειες για την Ελληνική Γλώσσα (μια διάλεξη του Νίκου Σαραντάκου)

 

Νέα ελληνική γλώσσα, Β' Γυμνασίου 2η ενότητα, ΖΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ from Eleni Kots

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

2η ενότητα, Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου, Ζούμε με την οικογένεια (μάθημα 1) from Χρήστος Τσατσούρης

Εμπλουτισμένο βιβλίο

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2298/Neoelliniki-Glossa_B-Gymnasiou_html-empl/en2_2.html

Κείμενο 1 [Περίεργα πλάσματα οι μαμάδες…]  

Πάμπλο Πικάσο, Η οικογένεια του ακροβάτη

Η αγάπη της μάνας

index_02_metaselida_i_agapi_tis_manas

Κείμενο 2 [Η μητέρα συχνά εργάζεται]

 

Κείμενο 3 [Αχ αυτοί οι γονείς μας!]

Κείμενο 4: Παιδικό χωριό SOS

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ - Μια μάνα για μένα

Β. ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ – ΧΡΟΝΟΙ

Ας ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΤΙΣ ΦΩΝΕΣ, ΤΙΣ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ, ΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Β1 Εγκλίσεις στις ανεξάρτητες προτάσεις

Θυμάμαι ότι: Οι μορφές που παίρνει το ρήμα για να φανερώσει πώς παρουσιάζεται το νόημα του από εκείνον που μιλάει λέγονται εγκλίσεις. Οι εγκλίσεις είναι τρεις: η οριστική, η υποτακτική και η προστακτική.

Μαθαίνω για τις εγκλίσεις του ρήματος

• Η οριστική συνήθως φανερώνει το πραγματικό, αλλά μερικές φορές μπορεί και να δηλώσει το δυνατό, το πιθανό, ευχή και παράκληση.
• Η υποτακτική φανερώνει το ενδεχόμενο, το επιθυμητό, αλλά και προτροπή, παραχώρηση, ευχή, το δυνατό, απορία, το πιθανό, προσταγή.
• Η προστακτική φανερώνει συνήθως προσταγή, προτροπή, απαγόρευση, αλλά μπορεί και να δηλώνει και παράκληση, ευχή, έντονη περιέργεια.

Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Α-Β-Γ Γυμνασίου)   

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2334/Grammatiki-Neas-Ellinikis-Glossas_A-B-G-Gymnasiou_html-apli/index_D_03.html

Θεωρία κι ασκήσεις από ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/egliseis-rim-NE.htm

http://vprassas.blogspot.gr/2011/01/blog-post_1892.html

Β2 Οι χρόνοι του ρήματος
Μαθαίνω για τους χρόνους του ρήματος

Οι μορφές που παίρνει το ρήμα για να φανερώσει πότε και πώς γίνεται κάτι λέγονται χρόνοι του ρήματος. Έτσι φανερώνουν:

• Τη χρονική βαθμίδα στην οποία γίνεται αυτό που σημαίνει το ρήμα (παρόν, παρελθόν, μέλλον) και διακρίνονται σε παροντικούς (ενεστώτας, παρακείμενος), παρελθοντικούς(παρατατικός, αόριστος, υπερσυντέλικος) και μελλοντικούς (εξακολουθητικός μέλλοντας, συνοπτικός μέλλοντας, συντελεσμένος μέλλοντας).
• Το ποιόν ενέργειας με το οποίο παρουσιάζεται αυτό που σημαίνει το ρήμα. Οι χρόνοι δηλαδή είναι μη συνοπτικοί ή εξακολουθητικοί (ενεστώτας, παρατατικός, εξακολουθητικός μέλλοντας) όταν φανερώνουν εξακολούθηση ή επανάληψη, συνοπτικοί(αόριστος, συνοπτικός μέλλοντας) όταν παρουσιάζουν κάτι συνοπτικά και συντελεσμένοι(παρακείμενος, υπερσυντέλικος, συντελεσμένος μέλλοντας) όταν αυτό που δηλώνουν είναι κάτι τελειωμένο.
• Από τους χρόνους του ρήματος άλλοι σχηματίζονται με μία μόνο λέξη και λέγονταιμονολεκτικοί και άλλοι με δύο ή τρεις λέξεις και λέγονται περιφραστικοί.
• Όλοι οι χρόνοι στην υποτακτική και προστακτική στις κύριες προτάσεις αναφέρονται στο μέλλον, δηλ. σε ενέργειες που θα γίνουν.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΣΤΗΝ ΟΡΙΣΤΙΚΗ

Οι χρόνοι	Παροντικοί	Παρελθοντικοί	Μελλοντικοί
Μη συνοπτικοί	ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ χαρίζω	ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ χάριζα	ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ θα χαρίζω
Συνοπτικοί		ΑΟΡΙΣΤΟΣ χάρισα	ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ θα χαρίσω
Συντελεσμένοι	ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ έχω χαρίσει	ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ είχα χαρίσει	ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ θα έχω χαρίσει

Θεωρία κι ασκήσεις εδώ:

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/xronoi-rim-NE.htm

Το θέμα του ρήματος και η αύξηση

Θυμάμαι ότι:

Σε κάθε κλιτή λέξη, άρα και στο ρήμα, το τμήμα που είναι στην αρχή της και δεν αλλάζει μορφή λέγεται θέμα και το τελευταίο τμήμα της που αλλάζει μορφή λέγεται κατάληξη.

Μαθαίνω για το θέμα και την αύξηση του ρήματος

• Το θέμα του ρήματος είναι ενεστωτικό και αοριστικό (ενεργητικού και παθητικού αορίστου). Μ' αυτό δηλώνεται το ποιόν της ενέργειας του ρήματος: το μη συνοπτικόή εξακολουθητικό με το ενεστωτικό θέμα, ενώ το συνοπτικό και το συντελεσμένο με το αοριστικό θέμα.
• Όσα ρήματα αρχίζουν από σύμφωνο μπορούν να πάρουν μπροστά από το θέμα, στον παρατατικό και τον αόριστο της οριστικής, ένα ε- που λέγεται αύξηση.
• Όσα ρήματα αρχίζουν από φωνήεν ή δίψηφο δεν παίρνουν αύξηση, αλλά κρατούν το φωνήεν ή το δίψηφο σε όλους τους χρόνους.
• Μερικά σύνθετα ρήματα με α΄ συνθετικό επίρρημα ή πρόθεση παίρνουν αύξηση στην αρχή του β΄ συνθετικού (εσωτερική αύξηση).
• Η αύξηση (και η εσωτερική) μένει όταν τονίζεται, ενώ χάνεται όταν δεν τονίζεται.

Θεωρία εδώ:
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/thema-rim-NE.htm
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/auxisi-rim-NE.htm

Γ. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ

Γ1 Τα είδη των συνθέτων

Η σύνθεση είναι η διαδικασία δημιουργίας νέων λέξεων (βλ.βίντεο) από δύο ή περισσότερες άλλες λέξεις. Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται για να συνθέσουν τη νέα λέξη λέγονται συνθετικά και η λέξη που σχηματίζεται λέγεται σύνθετη λέξη ή σύνθετο. α΄ συνθετικό + β΄ συνθετικό → σύνθετο ή σύνθετη λέξη

Μαθαίνω για τη σημασία των συνθέτων

δάσκαλε, τ' είναι τούτο; ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ. ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΔΩ.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΔΩ:
http://users.sch.gr/olpaizi/sunthesh2/sunthesi5.htm

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/k/sintheta02.htm

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/k/sintheta01.htm

Γ2 Η μορφή των συνθέτων: το συνδετικό φωνήεν

Το -ο- που εμφανίζεται συνήθως ανάμεσα στο θέμα του πρώτου συνθετικού (όταν αυτό είναι κλιτό) και στο δεύτερο συνθετικό (όταν αυτό αρχίζει με σύμφωνο) λέγεται συνδετικό φωνήεν (γυναίκες + παιδιά → γυναικ -ό- παιδα). Το βλέπουμε επίσης και σε πολλά επιρρήματα (κρυφ-ά + μιλώ → κρυφομιλώ). Ωστόσο, όταν το δεύτερο συνθετικό αρχίζει με φωνήεν (κυρίως α ή ο), το συνδετικό -ο- συνήθως δεν εμφανίζεται: δεκαπέντε + Αύγουστος → Δεκαπενταύγουστος    γλυκός + ανάλατος → γλυκανάλατος αλλά έχουμε και βόρειος + ανατολικός → βορειοανατολικός

Δ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ – ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ
Για περίληψη - πλαγιότιτλους συμβουλευτείτε το "μπλε τετράδιο"

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos_Politismos/glossa/perilipsi.htm

Ε. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B110/244/1805,5792/

Μαθαίνω ότι:

• Παίρνουν αύξηση η- τα ρήματα: έρχομαι (ήρθα), πίνω (ήπια), είμαι (ήμουν), ξέρω (ήξερα), θέλω (ήθελα).
• Παίρνουν αύξηση ει- τα ρήματα: βλέπω (είδα), λέω (είπα), έχω (είχα).

ΣΤ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ
Επισκεφθείτε διαδικτυακά τα παιδικά χωριά sos
http://www.sos-villages.gr/

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΥΡΟΣ

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2328/Oikiaki-Oikonomia_A-Gymnasiou_html-apli/index1_1.html

Γονείς: Όταν τα πράγματα... δεν πάνε καλά [πηγή: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο]

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2298/Neoelliniki-Glossa_B-Gymnasiou_html-empl/extras/texts/en2_2_goneis.pdf

ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ - ΠΑΤΡΟΤΗΤΑ

https://history-logotexnia.blogspot.com/search?q=%CE%9C%CE%B7%CF%84%CF%81%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1

Νεοελληνική Γλώσσα β΄γυμνασίου, ενότητα 2η: Ζούμε με την οικογένεια from vserdaki

Τι θα ήθελα να είχα μάθει στο σχολείο

Θα ήθελα να με είχαν διδάξει:

• Να μαγειρεύω, να πλένω, να ράβω.
• Να καλλιεργώ τη γη, να φροντίζω τα λουλούδια, να αρμέγω, να ψαρεύω.
• Να χτίζω, να βάφω και να επισκευάζω τις οικιακές, υδραυλικές και ηλεκτρικές εγκαταστάσεις
• Να χειρίζομαι και να επιδιορθώνω μηχανήματα, αλλά και το ποδήλατο, το αυτοκίνητο, το ραδιόφωνο, το Video, το ψυγείο, τον ανεμιστήρα, το κομπιούτερ.
• Να παρέχω στον εαυτό μου και στους άλλους πρώτες ιατρικές βοήθειες.
• Να γνωρίζω ότι είναι γνωστό για την ερωτική, σεξουαλική συμπεριφορά του ανθρώπου, καθώς και την εξέλιξη, μέσα στο χρόνο και σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, των διαφορετικών ηθών, εθίμων και γνώσεων, γύρω απ’ αυτήν και την ερωτική ζωή των ζώων.

Την ανίχνευση της επίδρασης και του ειδικού ρόλου στη ζωή, του ήλιου, της σελήνης, των άστρων, του φυσικού και κλιματικού περιβάλλοντος, της διατροφής, της εργασίας και του έρωτα.

Να παίζω μουσική.

Να μαθαίνω την ιστορία όλων των παλιότερων και σύγχρονων πολιτισμών πάνω στη γη, μέσα από την οπτική και ακουστική τους εικόνα, τη φύση τους, τους όρους εργασίας και διαβίωσής τους, τη μουσική, το χορό, τις τέχνες, τη θρησκεία και την κοινωνική τους συγκρότηση.

Ισότιμα, όλες τις σύγχρονες και παλιότερες αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις στη φιλοσοφία, στη θρησκεία, στην ηθική, στην επιστήμη και στην πολιτική. Γι’ αυτό θα μου άρεσε ένα σχετικό βιβλίο με τίτλο: «Εν οίδα ότι ουδέν οίδα» και το ακόλουθο επίγραμμα στην πρώτη εσωτερική σελίδα: «Αν η αλήθεια ήταν πάντοτε, παντού, για το καθετί και για τον καθένα μία, οι άνθρωποι δεν θα ήταν τόσο ηλίθιοι να μη συμφωνήσουν στην από κοινού αποδοχή της».

Ακόμα, όταν ήμουνα παιδί θα ήθελα: Να μην διαχώριζαν τόσο απόλυτα την αναγκαία προετοιμασία μου για τη ζωή από την ίδια τη ζωή μου. Να μπορούσα όσο μου το επέτρεπαν σταδιακά οι δυνάμεις μου όχι μόνο να μαθαίνω, αλλά και «να κάνω».

Όπως εγώ είχα συναίσθηση της βιολογικής μου μειονεξίας απέναντι στους μεγαλυτέρους μου, να είχαν κι αυτοί συναίσθηση της βιολογικής τους υπεροχής απέναντί μου, και να απέφευγαν την εξουσιαστική της κατάχρηση στο όνομα της αναγκαίας προς εμένα βοήθειας και συμπαράστασης.

Όταν έκανα κάτι «καλό», δηλαδή πέρα από τις προσδοκίες τους, να μη με εκθείαζαν τόσο πολύ. Κι όταν έκανα κάτι «κακό», δηλαδή κάτω από τις προσδοκίες τους, να μη μαλώναν τόσο πολύ.

Να με μάθαιναν ότι η μοναδικότητά μου έγκειται όχι μόνο στα φυσικά πλεονεκτήματα και στις δυνατότητές μου, αλλά και στα φυσικά μειονεκτήματα και στις αδυναμίες μου. Ότι δεν είμαι, πρέπει ή μπορώ να ’μαι, ο πρώτος καλύτερος ή χειρότερος από τον οιονδήποτε. 

Να μη με υποχρέωναν να μοιάσω με κανέναν εκτός από εμένα.

Να μη μου δημιουργούσαν την ψευδαίσθηση ότι τα ’χω ή μπορώ να τα ’χω όλα, οδηγώντας με έτσι αργότερα, όταν αυτό φυσιολογικά διαψευδόταν, στην απογοήτευση και στην άρνηση του εαυτού μου. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια απόκτησης αυτών που δεν είχα, είτε σε μια άρνηση αυτών που διέθετα.

Να μη μου προκαθόριζαν, με οποιονδήποτε τρόπο, το μέλλον ή τις πεποιθήσεις μου. Και να μην αισθάνονταν την ανάγκη να με εξοπλίσουν οπωσδήποτε με κάποιο ιδανικό, κάποια απόλυτη σιγουριά ή αλήθεια, που οι ίδιοι ή κάποιοι άλλοι δεν διέθεταν. Και να μην είχαν το θράσος, όταν αργότερα αυτό με το οποίο οι ίδιοι με είχαν εξοπλίσει διαψευδόταν, να μου πετάξουν χαιρέκακα στα μούτρα: «Δε στα ‘λεγα εγώ;».

Από Dimitris Potiropoulos