Η κρίση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τον 3ο αι. μ.Χ.

Αναλυτική παρουσίαση: 
Η κρίση του αυτοκρατορικού θεσμού, σ.228-229,
Η οικονομική κρίση, σ. 229-230,
Η κοινωνική κρίση, σ. 230-231.
Συνοπτική παρουσίαση: Οι βαρβαρικές επιδρομές, σ. 231-2.

Υποστηρικτικό υλικό:
-Χάρτης 30, Η παρακμή της Ρώμης/Τhe decline of Rome (235-285: άνοδος στο θρόνο 20 αυτοκρατόρων):
http://cdn1.vox-cdn.com/assets/4875548/DeadEmperors.jpg

-Χάρτης, οι εξωτερικές απειλές, «η ρωμαϊκή αυτοκρατορία τον 3ο αι. μ.Χ.», Αρχαία Ιστορία. Από τους πρώτους ανθρώπους ως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.), Α΄ Γυμνασίου, Αθήνα 2007, σ.146:

http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/211

-Eπιλεγμένα αποσπάσματα από βίντεο, «Ρώμη: ισχύς και δόξα», επ. 6, «Η πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας» στο

 -[Η κρίση της αυτοκρατορίας], Ηρωδιανός, Ιστορία, στο Λίγη ακόμη Ιστορία..., Α΄ Γυμνασίου, κεφ. 7. «Η Ρώμη και ο ελληνικός κόσμος.146 π.Χ.-330 μ.Χ.», σ. 34:
http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/261

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

1. Παρουσίαση της κρίσης μέσα από την οπτική ενός συγχρόνου της ιστορικού, του Ηρωδιανού. Διαφορές σε σχέση με τα εγκωμιαστικά κείμενα του Βιργιλίου και του Αίλιου Αριστείδη.

2. Αποτελέσματα για την κοινωνία και την οικονομία από την επικράτηση του φαινομένου της δουλοπαροικίας.

3. Συζήτηση για τους λόγους για τους οποίους εντείνονται οι διώξεις των χριστιανών τον 3ο αι. μ.Χ.

4. Συζήτηση για τους κύριους λόγους παρακμής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

5. Μια σημαντική απειλή για το Ρωμαϊκό κράτος κατά τον 3ο αι. μ.Χ. προήλθε από το βασίλειο της Παλμύρας. Διερεύνηση των λόγων για τους οποίους η παγκόσμια κοινότητα σοκαρίστηκε από τη μεταχείριση που επεφύλαξε στα πολιτιστικά μνημεία αυτού του κράτους το Ισλαμικό κράτος.

https://en.wikipedia.org/wiki/Palmyrene_Empire
http://whc.unesco.org/en/list/23/gallery/

1.1 Η εποχή του Αυγούστου (27 π.Χ.-14 μ.Χ.)

H εποχή του Αυγούστου from Μaria Demirakou

Vi. η ρωμαϊκη αυτοκρατορια (2016) from Eleni Kots

Άγαλμα του Οκταβιανού Αυγούστου

Μεγαλόπρεπο άγαλμα του Οκταβιανού Αυγούστου, χαρακτηριστικό δείγμα των προπαγανδιστικών αυτοκρατορικών ανδριάντων της ρωμαϊκής εποχής. Ο Οκταβιανός εικονίζεται στην ηλικία που έχει ανακηρυχθεί πλέον σε αύγουστο. Είναι ημίγυμνος με το ιμάτιο να καλύπτει το κάτω μέρος του σώματος, ενώ η μια άκρη του περνάει πάνω από το αριστερό χέρι και πέφτει προς τα κάτω δημιουργώντας ένα πλέγμα πτυχώσεων. Στο δεξί ανασηκωμένο χέρι κρατούσε το δόρυ και στο αριστερό το ξίφος. Η ρεαλιστική απόδοση και η ακρίβεια στις ανατομικές λεπτομέρειες συμβαδίζουν με την πολιτική προπαγάνδα, που θεωρούσε τον αυτοκράτορα ανώτερη δύναμη με θεϊκή υπόσταση. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου είναι εξιδανικευμένα, η χειρονομία αποπνέει κύρος, και τα επιμέρους στοιχεία (τήβεννος, ιμάτιο, θώρακας, δόρυ και ξίφος) αποτελούν σύμβολα, που τονίζουν την ενάρετη φύση του ηγεμόνα ή τη στρατιωτική του ικανότητα. Το έργο κατασκευάσθηκε πιθανόν στη Θεσσαλονίκη την εποχή του Τιβέριου (14-37 μ.Χ.) και είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα κλασικισμού της εποχής του Αυγούστου. Ακολουθεί κάποιο χάλκινο πρότυπο και ανήκει στον προσωπογραφικό τύπο του αγάλματος της Prima Porta (στην έπαυλη της συζύγου του Αυγούστου, Λιβίας), κοντά στη Ρώμη.

http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=8164

Υποστηρικτικό υλικό:
-«Ο Αύγουστος και το νέο πολίτευμα», Φωτόδενδρο:
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/8827
-Χάρτης ρωμαϊκού κράτους την εποχή του Αυγούστου, (αυτοκρατορικές και συγκλητικές επαρχίες), ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/07/gr/politics/index52.html
-«Χάρτης επαρχιών κυρίως Ελλάδας», ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/07/gr/economy/index11.html
-«Τρία ρωμαϊκά κείμενα μιλούν για τον Αύγουστο», Φωτόδενδρο:
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9603
-[Εγκώμιο του Αυγούστου], Οράτιος, Ωδές, βιβλίο 4,15 στο σχολικό βιβλίο Κ. Καλοκαιρινού, Ιστορία ρωμαϊκή και βυζαντινή (146 π.Χ.-1453), ΟΕΔΒ, σ. 79:
http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/browse/item.html?code=01-17082&tab=01
-«Η καμέα του Οκταβιανού Αυγούστου», Φωτόδενδρο:
http://photodentro.edu.gr/lor/handle/8521/9346
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
1. Άσκηση/δραστηριότητα 1, σ.227 του βιβλίου.
2. Σύγκριση της Res publica με την ηγεμονία Αυγούστου.
3. Στις Ωδές του Οράτιου εγκωμιάζονται επιτεύγματα του Αυγούστου. Συζήτηση για το αν και κατά πόσο εκφράζουν αντίστοιχες ανάγκες του ρωμαϊκού λαού.
4α. Σύνθεση κειμένου σχετικού με την πολιτική ιδεολογία για το κράτος που προβάλλεται μέσα από τις παραστάσεις στην καμέα του Αυγούστου ή
4β. Αναζήτηση διαφορετικών απεικονίσεων του Αυγούστου στο διαδίκτυο ή σε βιβλία. Ανάδειξη της πολιτικής ιδεολογίας που προβάλλουν.
Ενδεικτικά:
-[Χάλκινο άγαλμα Αυγούστου], Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο:
http://www.namuseum.gr/collections/sculpture/roman/roman02-gr.html
-[΄Αγαλμα του Αυγούστου], Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης:
 http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=8164
-[Αύγουστος prima porta], Moυσεία Βατικανού:
http://mv.vatican.va/4_ES/pages/z-Patrons/MV_Patrons_04_03.html

Συνοπτική παρουσίαση: Οι διάδοχοι του Αυγούστου (14-193 μ.Χ.), σ. 214-219, εκτός από τα ακόλουθα που θα διδαχθούν με αναλυτική παρουσίαση: Από το διάταγμα Καρακάλλα και τη σημασία του, σ. 215, μέχρι και τους νομοδιδάσκαλους, σ.216.
Υποστηρικτικό υλικό:
-χάρτης «4. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία το 117 μ.Χ (The provinces of Rome in 117 AD)»:
http://www.vox.com/2014/8/19/5942585/40-maps-that-explain-the-roman-empire
-«Οι εμπορικοί δρόμοι στο ρωμαϊκό κράτος τον 2ο αι. μ.Χ.», Λίγη ακόμη Ιστορία..., Α΄ Γυμνασίου, κεφ. 7«Η Ρώμη και ο ελληνικός κόσμος.146 π.Χ.-330 μ.Χ.», σ. 30:
http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/261
-«Οι διεθνείς εμπορικοί δρόμοι τον 1ο και 2ο αι. μ.Χ», Αρχαία Ιστορία. Από τους πρώτους ανθρώπους ως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.), Α΄ Γυμνασίου, Αθήνα 2007, σ.141:
http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/211
-«Υποχρεώσεις ρωμαίου διοικητή», Πανδέκτης 1, Λίγη ακόμη Ιστορία..., Α΄ Γυμνασίου, κεφ. 7«Η Ρώμη και ο ελληνικός κόσμος.146 π.Χ.-330 μ.Χ.», σ. 27:
http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/261

-Xάρτης, «η διάδοση του χριστιανισμού.1ος-6ος αι. μ.Χ.», Αρχαία Ιστορία. Από τους πρώτους ανθρώπους ως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.), Α΄ Γυμνασίου, Αθήνα 2007, σ.150:
http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/211
-«Ο θρίαμβος επί των Ιουδαίων»[αναπαράσταση της υποδούλωσης των Εβραίων μετά την καταστολή επαναστατικής κίνησης: ρωμαίοι στρατιώτες μεταφέρουν λάφυρα από τον ναό του Σολομώντα στη Ρώμη], Θριαμβευτική αψίδα του αυτοκράτορα Τίτου (78-81 μ.Χ.) στο Βικιπαίδεια, «Κατάλογος αρχαίων μνημείων στην Ρώμη»: https://goo.gl/dGK7xX
-Πηγή, «΄Ενας ύμνος στη ρωμαϊκή ειρήνη», Αίλιος Αριστείδης, Ρώμης εγκώμιον, βιβλίο Αρχαίας Ιστορίας Α΄Γυμνασίου, σ. 139:
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A105/29/163,945/
-πηγή 3, σ. 213 του βιβλίου.

Προτεινόμενες δραστηριότητες:
1. Με τη βοήθεια χαρτών ανάδειξη της έκτασης των εμπορικών σχέσεων κατά τον 1ο και 2ο αι. μ. Χ. Σύγκριση με την ελληνιστική περίοδο.
2. Ανταλλαγή επιχειρημάτων σχετικά με το αν και κατά πόσο η ρωμαϊκή ειρήνη διευκόλυνε τη διάδοση του Χριστιανισμού.
3. Η αντίληψη των καθηκόντων διοικητή ρωμαϊκής επαρχίας, σύμφωνα με τον Πανδέκτη1. Σχολιασμός της αντίληψης εκτέλεσης των καθηκόντων σε σχέση με την τακτική παραχώρησης του δικαιώματος του ρωμαίου πολίτη και με τη λογική της καταστολής επαναστατικών κινήσεων.
4. Εντοπισμός των στοιχείων που συνιστούν το μεγαλείο της Ρώμης στο κείμενο του Αίλιου Αριστείδη και στην Αινειάδα του Βιργίλιου.

Η ρωμαϊκή τέχνη, σ. 222-226.
Λέξεις-κλειδιά:
Κύρια χαρακτηριστικά ρωμαϊκής τέχνης//κύρια χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικής// έργα κοινής ωφέλειας (γέφυρες, υδραγωγεία, θέρμες κλπ.) και χαρακτηριστικά οικοδομήματα(π.χ. Κολοσσαίο, Πάνθεο, ναός Ολυμπίου Διός, Πύλη Αδριανού, Ροτόντα Θεσσαλονίκης, Ωδείο Ηρώδη Αττικού) // κύρια χαρακτηριστικά ρωμαϊκής γλυπτικής// πορτρέτα, ιστορικό ανάγλυφο (κίονας Τραιανού, αψίδα Γαλέριου στη Θεσσαλονίκη)// ψηφιδωτά, φαγιούμ//καμέοι, υαλουργία.

Υποστηρικτικό υλικό:
-«Mνημεία της αρχαίας Ρώμης», Φωτόδενδρο:
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9384
-«Εικονική περιήγηση, Κολοσσαίο»:
http://www.3dhistoryvirtualtour.com/
-«Ρωμαϊκά μνημεία στην Ελλάδα», Φωτόδενδρο:
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9385
-«Ελληνορωμαϊκή τέχνη», ΙΜΕ: http://www.ime.gr/chronos/07/gr/culture/index20.html
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
1. Αναζήτηση έργων της ρωμαϊκής περιόδου από την περιοχή των μαθητών και μελέτη χαρακτηριστικών περιπτώσεων με ανάδειξη των ελληνικών και ρωμαϊκών στοιχείων.

ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΡΩΜΗ

Η περίοδος βασιλείας του ρωμαϊκού κράτους from Μaria Demirakou

η συγκρότηση της ρωμαϊκής πολιτείας Res publica from Μaria Demirakou

Ιστορία Ε΄.1.3: ΄΄Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, μια υπερδύναμη του αρχαίου κόσμου΄΄ from Χρήστος Χαρμπής

Ρώμη: 2. Οι συνέπειες των κατακτήσεων

Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες from Μaria Demirakou

V.OΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ from Eleni Kots

Οι Γράκχοι
https://diipetes.ysee.gr/html/dx_49.html

Ο ΡΩΜΑΪΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Συνοπτική παρουσίαση : 
Η χώρα, σ.168-9,
Οι Ετρούσκοι, σ.169-170

Υποστηρικτικό υλικό: 

- χάρτης «5. Η Ιταλία πριν από τη ρωμαϊκή κατάκτηση (Italy before Roman conquest)»,

 http://www.vox.com/2014/8/19/5942585/40-maps-that-explain-the-roman-empire

-Βίντεο από το Εθνικό Μουσείο των Ετρούσκων (Ιταλία, Ρώμη):

 https://www.youtube.com/watch?v=Ur7TmlTPwP8

 ή 

-Αποσπάσματα από Βίντεο(29.06΄): «Ρώμη: ισχύς και δόξα 1. Η άνοδος» για τον πολιτισμό των Ετρούσκων:

https://www.youtube.com/watch?v=rgya1hgrXuE

 Προτεινόμενη δραστηριότητα:

 - Εντοπισμός των λαών που κατοικούσαν στην ιταλική χερσόνησο και σύντομος σχολιασμός των σχέσεων των Ρωμαίων με Ετρούσκους και ΄Ελληνες. 

Αναλυτική παρουσίαση:
Η ίδρυση της Ρώμης και η οργάνωση της, σ. 170-172,
Η συγκρότηση της ρωμαϊκής πολιτείας – Res publica, σ. 172-174. 

Υποστηρικτικό υλικό:

-[Οι επτά λόφοι της Ρώμης]:

 https://goo.gl/2Sy2ll

[για την κατάργηση του θεσμού της βασιλείας], Πλούταρχος, Αίτια Ρωμαϊκά, 63, ΙΜΕ:

http://www.ime.gr/chronos/07/gr/politics/index21.html

-«Kοινωνικές σχέσεις και πατρωνεία», ΙΜΕ:

 http://www.ime.gr/chronos/07/gr/society/index30.html

-Πηγή, [ένταξη στην τάξη των πατρικίων ενός πλούσιου Σαβίνου, του ΄Αττιου Κλαύσου, γενάρχη των Κλαυδίων, που μετανάστευσε στη Ρώμη με όλο το γένος του, 5000 οικογένειες], Πλούταρχος, Ποπλικόλας, ΚΑ΄: 

https://www.gutenberg.org/files/42598/42598-h/42598-h.htm

-πηγές σχολικού βιβλίου.
Προτεινόμενες δραστηριότητες: 

1. ΄Ασκηση/δραστηριότητα 3, σ.182 του βιβλίου. 

2. Πατρωνεία και πελατειακές σχέσεις στην αρχαία Ρώμη. Επιβίωση των όρων και σημασία τους. 

3. Σύγκριση της πολιτικής οργάνωσης της Ρώμης κατά την περίοδο της βασιλείας με την πολιτική οργάνωση των ελληνικών κοινωνιών της ομηρικής εποχής. 

4. ΄Ασκηση/δραστηριότητα 1, σ. 182 του βιβλίου.

Iv. o ελληνισμος της δυσης, from Eleni Kots

3. Το ρωμαίκό κράτος αποκτά μεγάλη δύναμη from Kvarnalis75

Ενιαία συνοπτική παρουσίαση της ρωμαϊκής εξάπλωσης και των κατακτήσεων: Η κατάκτηση της Ιταλίας, σ. 175, οι Καρχηδονιακοί πόλεμοι, σ. 176-178, Η επέκταση στην Ανατολή, σ.184- 186, Οι κατακτήσεις στη Δύση, σ.187-188, Η διοίκηση των κατακτημένων περιοχών, σ.188- 189 

Αναλυτική παρουσίαση:
η υποενότητα H επικράτηση των Ρωμαίων, σ. 175-6. Υποστηρικτικό υλικό: 

-Χάρτης 6. Η Ρώμη κατακτά την Ιταλία (Rome conquers Italy): 

http://www.vox.com/2014/8/19/5942585/40-maps-that-explain-the-roman-empire

- διαδραστικός χάρτης της ρωμαϊκής εξάπλωσης: 

http://www.roman-empire.net/maps/map-empire.html
https://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3191436058048017954#editor/target=post;postID=4405110673033880331;onPublishedMenu=allposts;onClosedMenu=allposts;postNum=0;src=link

-διαδραστική εφαρμογή, «Ο ελληνιστικός κόσμος και η Ρώμη το 200 π.Χ.», Φωτόδενδρο,
http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/9573?locale=el

 Προτεινόμενη δραστηριότητα: 

Ανάδειξη με τη βοήθεια χαρτών της σταδιακής επικράτησης των Ρωμαίων στην Ιταλική χερσόνησο, της μετατροπής της Ρώμης σε σημαντική ναυτική δύναμη με τις νίκες επί των Καρχηδονίων, της επέκτασης στην Ανατολή και τέλος της μετατροπής της Μεσογείου σε ρωμαϊκή λίμνη. 

Η κατάκτηση της κυρίως Ελλάδας από τους Ρωμαίους:

-Πηγές, [έκκληση του Αγέλαου προς τους ΄Ελληνες για ομόνοια], Πολύβιος, 5.104.1-3 και [οι Ρωμαίοι «ελευθερωτές» των Ελλήνων, ΄Ισθμια, 196 π.Χ.], Πλούταρχος, Τίτος Φλαμινίνος, 10, στο βιβλίο Αρχαία Ιστορία Α΄ Γυμνασίου, σ. 125-126: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A105/29/163,945/ 

-[λεηλασία και καταστροφή της Ηπείρου από τον Αιμίλιο Παύλο, 167 π.Χ.], Πλούταρχος, Αιμίλιος Παύλος ΚΘ΄ στο: 

https://www.gutenberg.org/files/42700/42700-h/42700-h.htm

Προτεινόμενες δραστηριότητες: 

1.Συζήτηση για τη στάση των Ελλήνων απέναντι στους Ρωμαίους. Στη συζήτηση αυτή να ληφθούν υπόψη τα αισθήματα που έτρεφαν οι ΄Ελληνες της κυρίως Ελλάδας απέναντι στους Μακεδόνες, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο τους αντιμετώπισαν οι Ρωμαίοι τελικά (βλ. παραπάνω πηγή, καταστροφή της Ηπείρου από τον Αιμίλιο Παύλο, 167 π.Χ., καθώς και την πηγή 1 σ. 185 του βιβλίου σας, ταπείνωση του βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα). 

2. Συζήτηση για τους λόγους επικράτησης των Ρωμαίων. 

3. Συσχετισμός των κατακτήσεων των Ρωμαίων του 5ου -3 ο αι. π.Χ. με τις πολιτικές κατακτήσεις των πληβείων το ίδιο χρονικό διάστημα.

ΙΙΙ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Συνοπτική παρουσίαση :
Ο ελληνιστικός κόσμος, σ. 124, Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου, σ.124-127.

Υποστηρικτικό υλικό:
-Διαδραστικός χάρτης με τα ελληνιστικά βασίλεια 303-145 π.Χ., ΙΜΕ:
 http://www.ime.gr/chronos/06/gr/kingdoms/index.html )
Προτεινόμενη δραστηριότητα: Ανάδειξη με τη βοήθεια χαρτών των κρατών που προκύπτουν από τη διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου μετά τη μάχη της Ιψού (301 π.Χ.) και των πολιτειακών μορφών του ελληνιστικού κόσμου μέχρι την κατάκτησή του από τους Ρωμαίους.

Επίσης:
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/istoria/a-09-01.htm
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/istoria/a-09-02.htm

1.Tα ελληνιστικά βασίλεια from Kvarnalis75

2. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ. from Kvarnalis75

Αναλυτική παρουσίαση: Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου (μέχρι βασίλεια της Ανατολής), σ.127-129.

Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 21 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ from Manolis Savorianakis

Υποστηρικτικό υλικό:
-Χάρτης με τις πόλεις που ιδρύθηκαν στα ελληνιστικά βασίλεια, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/06/gr/society/index202.html
-Χάρτης «Το εμπόριο την ελληνιστική εποχή», Αρχαία Ιστορία. Από τους πρώτους ανθρώπους ως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.), Α΄ Γυμνασίου, Αθήνα 2007, σ.126-127:
 http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/211
 -πηγές 3 και 4, σ. 131 του βιβλίου
 -[Πάπυρος, για τις σχέσεις Ελλήνων-ντόπιων στην Αίγυπτο και για τους μεικτούς γάμους], Λίγη ακόμη Ιστορία..., Α΄ Γυμνασίου, κεφ.6 «Ο ελληνιστικός κόσμος. Η επέκταση προς «Ανατολάς», σ.10-11:
http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/261
-Εικόνα [έλληνες άποικοι συμμετέχουν σε θρησκευτική τελετή, ενώ αυτόχθονες χωρικοί ασχολούνται με τις καθημερινές εργασίες], σ. 130 του βιβλίου.
-Πηγή, [απόδοση θεϊκών τιμών από τους Αθηναίους στον Δημήτριο Πολιορκητή 307 π.Χ, «΄Υμνος των Αθηναίων προς τον Δημήτριο τον Πολιορκητή», Αθήναιος, Δειπνοσοφιστές, VI, 253e:
 http://www.ime.gr/chronos/06/gr/politics/sources/index.html
-[δύο κείμενα για τη σημασία του εξελληνισμού: Πλούταρχος, Περί της Αλεξάνδρου τύχης και Σ. Πράις, Η ιστορία της ελληνιστικής περιόδου] στο Λίγη ιστορία ακόμη..., Α΄ Γυμνασίου, κεφ.  6. «Ελληνιστικός κόσμος 323-146 π.Χ., Η πορεία προς «Ανατολάς», σ. 1:
 http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/261

Προτεινόμενες δραστηριότητες:
1. Με τη βοήθεια χαρτών και πηγών ανάδειξη της αστικής πολιτικής των ελληνιστικών βασιλείων (σχολιασμός της πυκνότητας των οικισμών, των θέσεων και ονομασιών των πόλεων, της επέκτασης του εμπορίου) και μέσω αυτής της διείσδυσης του ελληνικού πολιτισμού.
2. Η απόλυτη μοναρχία των ελληνιστικών βασιλείων και οι σχέσεις με τους αυτόχθονες.
3. Αγώνας λόγων: Ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα σε δύο ομάδες μαθητών, με θέμα: «Η σημασία του εξελληνισμού στον ελληνιστικό κόσμο».


2.Ο ελληνιστικός πολιτισμός.
Αναλυτική παρουσίαση: Η γλώσσα, σ. 142-143, Τα γράμματα (το εισαγωγικό σημείωμα), σ. 144 Συνοπτική παρουσίαση: Οι επιστήμες, σ. 146-148
Υποστηρικτικό υλικό:
- Ο φάρος της Αλεξάνδρειας:
http://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/70-23.pdf
 -[τα αρχαία ελληνικά μαθηματικά]:
 http://www.noesis.edu.gr/aet/thematic_areas/p340.html
-[το ταξίδι του Πυθέα του Μασσαλιώτη], Λίγη ακόμη Ιστορία..., Α΄ Γυμνασίου, κεφ.6 «Ο ελληνιστικός κόσμος. Η επέκταση προς «Ανατολάς», σ.13:
 http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/261

Προτεινόμενες δραστηριότητες: 
1. Ο ρόλος της κοινής ελληνικής κατά την ελληνιστική εποχή. Συσχέτιση με αντίστοιχα σύγχρονα φαινόμενα.
2.Συζήτηση για τον ρόλο των μαθηματικών κατά την ελληνιστική περίοδο.

 2.6.Οι τέχνες, σ. 148-150.
 Λέξεις-κλειδιά: χαρακτηριστικά ελληνιστικής τέχνης// χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικής // χαρακτηριστικά γλυπτικής, κύρια έργα (Λαοκόων, «θνήσκων» Γαλάτης, Νίκη της Σαμοθράκης, βωμός Δία στην Πέργαμο)// ψηφιδωτά, υαλουργία.

ο ελληνιστικος πολιτισμος from Eleni Kots

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ from Alexandra Gerakini

Υποστηρικτικό υλικό:
-Συλλογή έργων τέχνης ελληνιστικής περιόδου, Ιστορικό Αρχαιολογικό Μουσείο:
 http://www.namuseum.gr/collections/sculpture/hellenistic-gr.html
-βωμός Περγάμου, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/06/gr/culture/index604.html
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/istoria/a-09-05.htm

Προτεινόμενες δραστηριότητες: 
1.Συγκέντρωση χαρακτηριστικών έργων γλυπτικής της ελληνιστικής εποχής, ταξινόμησή τους σε κατηγορίες ανάλογα με τη θεματική τους (έργα που αντιπροσωπεύουν διάφορους ανθρώπινους τύπους, θρησκευτικά, μυθολογικά, πορτρέτα ηγεμόνων). Συμπεράσματα για την ελληνιστική τέχνη. 2. Σύγκριση ενός έργου τέχνης της ελληνιστικής περιόδου με αντίστοιχο της κλασικής εποχής.

Ο Πελοποννησιακός πόλεμος -Η κρίση της πόλης κράτους - Η πανελλήνια ιδέα - Το Συνέδριο Κορίνθου

Συνοπτική παρουσίαση :Ο Πελοποννησιακός πόλεμος, σ. 103-104
 Υποστηρικτικό υλικό:
-Διαδραστικός χάρτης, «Πελοποννησιακός Πόλεμος (οι συμμαχίες)»,
Φωτόδενδρο : http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9314
-πηγές 15 & 16, σ.103-104 του βιβλίου.

Προτεινόμενη δραστηριότητα: Συζήτηση για τις συνέπειες του Πελοποννησιακού πολέμου με έμφαση στη διαίρεση που προκάλεσε, στα καταστρεπτικά του αποτελέσματα, στην εμπλοκή των Περσών, γεγονότα που συνδέονται με την κρίση της πόλης- κράτους. (σύνδεση με γνώσεις από το μάθημα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας της Α΄ Λυκείου, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι).

1. ΤΑ ΑIΤIΑ ΚΑI ΟI ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟY ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣIΑΚΟY ΠΟΛΕΜΟY - Ο ΑΡΧIΔΑΜΕIΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (431-421 π.Χ.) from Kvarnalis75

2. Η ΕΚΣΤΡΑΤΕIΑ ΣΤΗ ΣIΚΕΛIΑ (415-413 π.Χ.) - Ο ΔΕΚΕΛΕIΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (413-404 π.Χ.) from Kvarnalis75

Αναλυτική παρουσίαση : η πρώτη και τελευταία παράγραφος της υποενότητας Η κρίση της πόλης κράτους,
Συνοπτική παρουσίαση: οι ενδιάμεσοι παράγραφοι σ. 104-105.
Αναλυτική παρουσίαση: Η πανελλήνια ιδέα, σ. 105-6 
Συνοπτική παρουσίαση: Ο Φίλιππος Β΄, σ. 106-107
Αναλυτική παρουσίαση: Το Συνέδριο Κορίνθου, σ. 107-108

 Υποστηρικτικό υλικό: -[ο μελλοντικός βασιλιάς της Σπάρτης Αρχίδαμος περιγράφει την κατάσταση στο εσωτερικό των πελοποννησιακών πόλεων, 366 π.Χ.], Ισοκράτης, Αρχίδαμος, 6.64- 67 (επιλεγμένα αποσπάσματα), Αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία στο Πύλη για την ελληνική Γλώσσα: http://www.greeklanguage.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=247
 -[κριτική για τη δημοκρατία από τον 4ο αι.], Ισοκράτης, Περί ειρήνης, 52-55, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greeklanguage.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=290&m=1
 -[Δημοσθένης, Κατά Φιλίππου Γ΄, 9. 47-50 (επιλεγμένα αποσπάσματα), Αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία στο Πύλη για την ελληνική Γλώσσα: http://www.greeklanguage.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=88
-[δίκαιο και συμφέρον επιβάλλουν την εκστρατεία εναντίον των Περσών], Ισοκράτης, Πανηγυρικός, 181-182, Αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα: http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=276 
-[προτροπή προς τον Φίλιππο να συμφιλιώσει τις ελληνικές πόλεις και να ηγηθεί του αγώνα ενάντια στους βαρβάρους], Ισοκράτης, Φίλιππος, 5.30, 5.154, Αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα: http://www.greeklanguage.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/translation/contents.html?author_id=8#t oc015
-Χρονολόγιο- ιστοριογραμμή Φιλίππου Β΄, Φωτόδενδρο: http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9159

Προτεινόμενη δραστηριότητα: Η Πανελλήνια ιδέα και η κρίση της πόλης- κράτους: ποιες συνθήκες οδηγούν στην ανάδυση της Πανελλήνιας ιδέας και πώς την βλέπουν δύο χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι του 4ου αι., ο Δημοσθένης και ο Ισοκράτης.

3. Η ηγεμονία της Σπάρτης: Μια κυριαρχία σε αμφισβήτηση from Kvarnalis75

4. Η κυριαρχία της Θήβας στην Ελλάδα from Kvarnalis75

2. Το κράτος της Μακεδονίας επεκτείνεται from Kvarnalis75

Ιστορία Α΄ Λυκείου: Η εποχή του Περικλή

κλασικη εποχη σχεδιαγραμμα from Eleni Kots

Η εποχή του Περικλή.  

Το χρονικό πλαίσιο → Μόνο 15 χρόνια ειρήνης (τριακοντούτεις σπονδαί, 445 π.Χ) κυριαρχία  του Περικλή στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας. 

Χαρακτηρισμός  → Ο Περικλής σφράγισε με τη δράση του την ανάπτυξη της Αθήνας

α) στο  εσωτερικό  και 

β)  στο  εξωτερικό  (απόλυτη  κυριαρχία  επί  των  συμμάχων). 5ος  αι.  π.Χ.
→  χρυσούς αιών του Περικλέους.

  Οι συνθήκες:

1) Καθιερώθηκε μετά τη δολοφονία του Εφιάλτη και το θάνατο του Κίμωνα.    2) Εκλεγόταν με δημοκρατικές διαδικασίες στο αξίωμα του στρατηγού.

Ηγετικά προσόντα:

1)  Επιβαλλόταν στο πλήθος χωρίς να περιορίζει τις ελευθερίες του.           

2) Διέθετε  πολιτική  οξυδέρκεια
(«εγίγνετό  τε  λόγω  μεν  δημοκρατία, έργω δε υπό του πρώτου ανδρός αρχή»). 

Η  πολιτική  του: 

1) Ενίσχυσε  το  δημοκρατικό  πολίτευμα (χρηματική  αποζημίωση  για  τους  κληρωτούς  άρχοντες,  τους  βουλευτές  και  τους  δικαστές,  δαπάνες  για  την  πολιτιστική  ανάπτυξη, θεωρικά).   

2) Επέκτεινε την εμπορική επιρροή των Αθηναίων και προς τη Δύση (συμμαχία με την Εγέστα, τους Λεοντίνους και το Ρήγιο, συμμετοχή στην αποικία των Θουρίων, ανάδειξη του Πειραιά στο κυριότερο εμπορικό λιμάνι όλης της Μεσογείου).   

3) Διασφάλισε  τα  έσοδα  του  κράτους  από  

α) τα  μεταλλεία,  

β) τη  φορολογία, 

γ) το φόρο των συμμάχων και
δ) τις έκτακτες εισφορές.   

ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ: 

α) Μεταλλεία (του Λαυρίου) →  Εκμίσθωση σε ιδιώτες, εργασία από δούλους. β) Φορολογία → Άμεση φορολογία σε στιγμές μεγάλης κρίσης, μετοίκιο, έμμεση φορολογία  για τα εισαγόμενα και εξαγόμενα προϊόντα από τα αθηναϊκά λιμάνια.   γ) Φόρος των συμμάχων → Το συμμαχικό ταμείο μεταφέρθηκε στην Αθήνα (454 π.Χ. , 8.000 τάλαντα),  τακτικοί  και  έκτακτοι  φόροι  προς  τους  συμμάχους  υπό  μορφή  πολεμικών  αποζημιώσεων.  

 δ)  Έκτακτες  εισφορές  →  Θεσμός  της  λειτουργίας  που  αφορούσε  τους  πλουσιότερους  πολίτες και είχε υποχρεωτικό και τιμητικό ταυτόχρονα χαρακτήρα (οι βασικές λειτουργίες: χορηγία, τριηραρχία, αρχιθεωρία, εστίαση, γυμνασιαρχία).  

Β. Δημοπούλου, Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου. Διαγράμματα.

Πηγή:
http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/WorkSheets/12_Dimopoulou-Diagrammatics-in-History-A.pdf

2. ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤIΚΟ ΠΟΛIΤΕYΜΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟIΕIΤΑI - Ο ΠΕΡIΚΛΗΣ ΚΑI ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤIΚΟ ΠΟΛIΤΕYΜΑ from Kvarnalis75

3. Η λειτουργία του πολιτεύματος - οι λειτουργίες from Kvarnalis75

Υποστηρικτικό υλικό:
 -Ορισμός των εννοιών «πόλις», «πολίτης», Αριστοτέλης, Πολιτικά, ΙΙΙ, 1275a 1-25, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=42&m=1
-Πηγές για τους θεσμούς, τα αξιώματα της αρχαίας Αθήνας και για τον ρόλο της κλήρωσης: Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 43.1-2, 44.4, 45.4, 46.1, 49.1-2, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_pol.html
-Το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας], Θουκυδίδης, Ο Επιτάφιος του Περικλή, 2.37.1 , Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=182
-Η προσωπικότητα του Περικλή], Θουκυδίδης, Ιστορίαι, 2.65.8-9, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=182
-Οι Αθηναίοι αποφασίζουν να ανακαλέσουν την απόφαση τιμωρίας των κατοίκων της Μυτιλήνης που αποστάτησαν το 427 π.Χ, Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Γ΄ 36: http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/vivlio3_1.htm
Ο λόγος του Κλέωνα υπέρ της τιμωρίας και ο αντίλογος του Διοδότου, Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Γ΄, 37 και 46: http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/vivlio3_1.htm

Προτεινόμενες δραστηριότητες:
1. Το περιεχόμενο του όρου πολίτης σύμφωνα με το κείμενο του Αριστοτέλη. Ποιοι από όσους αποκλείονται από αυτό το δικαίωμα αναφέρονται από τον Αριστοτέλη και ποιοι όχι. Αιτιολόγηση των απαντήσεων.
2. Ο ρόλος του ναυτικού στην αρχαία Αθήνα και η χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στο λαό.
3. Αναφορά των θεσμών στους οποίους συμμετέχει ο λαός και διερεύνηση του εύρους συμμετοχής του σε αυτούς.
4. Διερεύνηση του διλήμματος που αντιμετώπιζε ο αθηναϊκός λαός στην άσκηση εξουσίας μέσα από το παράδειγμα της αποστασίας των Μυτιληναίων και τα επιχειρήματα των δύο ομιλητών.
5. Λαός και ηγετικές προσωπικότητες: διερεύνηση της σχέσης μέσα από το παράδειγμα του Περικλή και του Κλέωνα.

Οικονομία :
- «Η εκμετάλλευση των ορυχείων», Φωτόδενδρο,
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9640
Πηγές, «Η οικονομία στην ελληνική αρχαιότητα», Φωτόδενδρο: http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9611

Λειτουργίες:
-Θουκυδίδης, Ιστορίαι 6.16.1-4, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_soc.html
-Ξενοφών, Oικονομικός 2.4-6, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_soc.html
-ο τιμητικός χαρακτήρας των λειτουργιών, Δημοσθένης, Κατά Στεφάνου ψευδομαρτυριών Α΄, 66, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=82
-«Μνημείο του Λυσικράτη», Βικιπαίδεια: https://goo.gl/ONNqE3
-«Οδός Τριπόδων-Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτους (335/4 π.Χ» και τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς και των περιχώρων της], ΕΙΕ: http://www.eie.gr/archaeologia/gr/02_DELTIA/Street_of_Tripods_Lysikrates.aspx

Προτεινόμενες δραστηριότητες:
1.Εξέταση του ρόλου των λειτουργιών και των χορηγών στην αρχαία Αθήνα. Συζήτηση για τον ρόλο των χορηγών σήμερα και τη σχέση τους με την κοινωνία.
2. Ο ρόλος των δούλων στην αρχαία Αθήνα.

4. Η ΣYΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟIΝΩΝIΑΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡIΝΗ ΖΩΗ from Kvarnalis75

5. Η ΔIΑΔIΚΑΣIΑ ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ - Ο ΑΘΗΝΑIΟΣ ΚΑI Η ΕΡΓΑΣIΑ - Η ΑΘΗΝΑ ΓIΟΡΤΑΖΕI from Kvarnalis75

Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.) - Η συμμαχία της Δήλου-Αθηναϊκή ηγεμονία

ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ: ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 480-323 Π.Χ from Demirakou M

1. Η Συμμαχία της Δήλου - η Συμμαχία όργανο της αθηναϊκής ηγεμονίας from Kvarnalis75

Υποστηρικτικό υλικό:

 -Διαδραστική εφαρμογή και πηγές, «Από τη Συμμαχία της Δήλου στην ηγεμονία της Αθήνας», 

Φωτόδενδρο: http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9512

- Η Συμμαχία της Δήλου: Οι πρωταγωνιστές

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/9513

-Συμμαχία της Δήλου - Αθηναϊκή ηγεμονία (478-449π.Χ.)

http://www.odyssey.com.cy/main/default.aspx?tabID=147&itemID=2114&mid=1266

-Επιλεγμένα αποσπάσματα σχετικά με την ίδρυση της αθηναϊκής συμμαχίας, τις υποχρεώσεις των συμμάχων, τις αποστασίες, τον ρόλο Κίμωνα, την αποικιστική πολιτική Αθηναίων, Θουκυδίδης, Ιστορίαι Α΄94-101:

http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/vivlio1.htm

- Πώς βλέπουν οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοι τη συμμαχία, Ξενοφών, Aθηναίων Πολιτεία 1.15, ΙΜΕ:

http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_soc.html

-Ο Περικλής ενθαρρύνει τους Αθηναίους για την οικονομική τους κατάσταση πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο αναφερόμενος στα έσοδα από τη φορολογία των συμμάχων, Θουκυδίδης, Ιστορίαι 2.13.3, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:

http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=178

- Κριτική για την Αθηναϊκή ηγεμονία, Aνδοκίδης, Περί της προς Λακεδαιμονίους Ειρήνης 37-38, ΙΜΕ:

http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_econ.htm

-  Φορολόγηση των συμμάχων, προσπορισμός εσόδων από τον Αλκιβιάδη], Aνδοκίδης, Κατά Αλκιβιάδου 11, ΙΜΕ:

http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_econ.html

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

1. Η σημασία της Αθηναϊκής συμμαχίας/ηγεμονίας για τους Αθηναίους.

2. Σχολιασμός των μεθόδων με τις οποίες οι Αθηναίοι επιβλήθηκαν στους συμμάχους. Συζήτηση σχετικά με τη συμβατότητα αυτών των μεθόδων με το δημοκρατικό πολίτευμα.

Ιστορία Α΄ Λυκείου: Αρχαϊκή Εποχή - Μεθοδολογική διαχείριση /επεξεργασία πηγών

ΘΕΜΑ

Αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις:

1.               Πώς γεννήθηκε ο θεσμός της πόλης κράτους;

2.               Ποια ήταν τα συστατικά της στοιχεία από γεωγραφική άποψη;

Η προέλευση της πόλης-κράτους και οι λόγοι ύπαρξης της

Είναι φανερό λοιπόν ότι η πόλη δεν είναι η εγκατάσταση των ανθρώπων σε μια περιοχή και το ότι δεν αδικούνται μεταξύ τους και ότι έχουν σχέσεις συναλλαγής. Αυτά είναι αναγκαία για να υπάρξει μια πόλη, αλλά και εάν όλα αυτά θα συμβούν, δεν υπάρχει μία πόλη, αλλά μόνο όταν θα υπάρξει σωστή επικοινωνία και των οικογενειών και των γενών χάριν τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο όμως δε θα συμβεί παρά μόνο με την εγκατάσταση σε μια περιοχή και με τις επιγαμίες των κατοίκων, γι' αυτό και δημιουργήθηκαν ανά τις πόλεις δεσμοί από επιγαμίες και θρησκευτικές τελετές και Ουσίες και τρόποι κοινής συμβίωσης. Όλα αυτά είναι έργο φιλικής διάθεσης, γιατί και η επιθυμία για συμβίωση είναι φιλική διάθεση. Σκοπός, λοιπόν, της πόλης είναι το ζειν καλώς και όλα αυτά υπάρχουν για την επιτυχία του τελικού στόχου. Πόλη, λοιπόν, είναι η ένωση συγγενικών ομάδων και κοινοτήτων με σκοπό την επιτυχία μιας τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο είναι, όπως είπαμε. η ευτυχισμένη και ενάρετη ζωή. Επομένως, πρέπει να θέσουμε ότι η πολιτική κοινωνία είναι προς χάριν των καλών πράξεων των πολιτών και όχι μόνο για τη συμβίωσή τους. 

Αριστοτέλης, Πολιτικά 1280b 32-45' 1281a 1-4.

………………………………………………………………………………………………...................

1.      Πώς γεννήθηκε ο θεσμός της πόλης κράτους;

2.      Ποια ήταν τα συστατικά της στοιχεία από γεωγραφική άποψη;

………………………………………………………………………………………….........................

Η προέλευση της πόλης-κράτους και οι λόγοι ύπαρξης της

Είναι φανερό λοιπόν ότι η πόλη δεν είναι η εγκατάσταση των ανθρώπων σε μια περιοχή και το ότι δεν αδικούνται μεταξύ τους και ότι έχουν σχέσεις συναλλαγής. Αυτά είναι αναγκαία για να υπάρξει μια πόλη, αλλά και εάν όλα αυτά θα συμβούν, δεν υπάρχει μία πόλη, αλλά μόνο όταν θα υπάρξει σωστή επικοινωνία και των οικογενειών και των γενών χάριν τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο όμως δε θα συμβεί παρά μόνο με την εγκατάσταση σε μια περιοχή και με τις επιγαμίες των κατοίκων, γι' αυτό και δημιουργήθηκαν ανά τις πόλεις δεσμοί από επιγαμίες και θρησκευτικές τελετές και θυσίες και τρόποι κοινής συμβίωσης. Όλα αυτά είναι έργο φιλικής διάθεσης, γιατί και η επιθυμία για συμβίωση είναι φιλική διάθεση. Σκοπός, λοιπόν, της πόλης είναι το ζειν καλώς και όλα αυτά υπάρχουν για την επιτυχία του τελικού στόχου. Πόλη, λοιπόν, είναι η ένωση συγγενικών ομάδων και κοινοτήτων με σκοπό την επιτυχία μιας τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο είναι, όπως είπαμε. η ευτυχισμένη και ενάρετη ζωή. Επομένως, πρέπει να θέσουμε ότι η πολιτική κοινωνία είναι προς χάριν των καλών πράξεων των πολιτών και όχι μόνο για τη συμβίωσή τους.

Αριστοτέλης, Πολιτικά 1280b 32-45' 1281a 1-4.

………………………………………………………………………………………………………

1. Οι ιστορικοί χρησιμοποίησαν τον όρο πόλη-κράτος για να δηλώσουν την έννοια του χώρου και συγχρόνως της οργανωμένης κοινότητας ανθρώπων κάτω από μια εξουσία. Η οργάνωση προϋποθέτει την κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο, που αντιστοιχεί σε όρια μιας πύλης ή μιας ευρύτερης περιοχής μαζί με την πόλη, και τη συγκρότηση εξουσίας για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων.

2. Έτσι η πόλη-κράτος παρουσιάζει τα ακόλουθα συστατικά στοιχεία:
♦ Από άποψη γεωγραφική, διαμορφωνόταν συνήθως σε ένα χώρο, κέντρο άσκησης της εξουσίας, τειχισμένο τις περισσότερες φορές, που ονομαζόταν πόλις ή άστυ, και σε μια ευρύτερη περιοχή γύρω απ' αυτόν, καλλιεργήσιμη με διάσπαρτους μικρότερους οικισμούς, τις κώμες, που ήταν η ύπαιθρος χώρα.

……………………………………………………………………………………………….................

1. Οι ιστορικοί χρησιμοποίησαν τον όρο πόλη-κράτος για να δηλώσουν την έννοια του χώρου και συγχρόνως της οργανωμένης κοινότητας ανθρώπων κάτω από μια εξουσία. Η οργάνωση προϋποθέτει την κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο, που αντιστοιχεί σε όρια μιας πόλης ή μιας ευρύτερης περιοχής μαζί με την πόλη, και τη συγκρότηση εξουσίας για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων. Ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» του αναφέρει πως πόλη-κράτος δεν συνιστά μόνο η εγκατάσταση ανθρώπων σε μια περιοχή, η επικράτηση δικαιοσύνης και οι σχέσεις οικονομικής δοσοληψίας. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον φιλόσοφο της κλασικής εποχής, για το σχηματισμό της πόλης – κράτους αναγκαίες είναι οι επιγαμίες των κατοίκων, η κοινή λατρευτική ζωή, οι κοινοί τρόποι συνύπαρξης και η φιλική διάθεση μεταξύ τους με στόχο την αυτάρκεια, την ευτυχισμένη ζωή. Ο Αριστοτέλης βλέπει στην οργάνωση της πόλης την επιθυμία όχι απλώς για επιβίωση αλλά για καλή ζωή.

2. Έτσι η πόλη-κράτος παρουσιάζει τα ακόλουθα συστατικά στοιχεία:
♦ Από άποψη γεωγραφική, διαμορφωνόταν συνήθως σε ένα χώρο, κέντρο άσκησης της εξουσίας, τειχισμένο τις περισσότερες φορές, που ονομαζόταν πόλις ή άστυ, και σε μια ευρύτερη περιοχή γύρω απ' αυτόν, καλλιεργήσιμη με διάσπαρτους μικρότερους οικισμούς, τις κώμες, που ήταν η ύπαιθρος χώρα.

Ιστορία Α΄ Λυκείου: ΙΙ. 2 Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.)

αρχαϊκή εποχή (750 480 π from Eleni Kots

Αρχαϊκή εποχή (750 -480 π.Χ.)
http://afterschoolbar.blogspot.com/2016/10/750-480.html
http://afterschoolbar.blogspot.com/2016/11/750-480.html

Ελληνικός Πολιτισμός
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Istoria.htm

Υποστηρικτικό υλικό:
-«Ελληνικές πόλεις- κράτη της αρχαιότητας: Χωροταξία- οργάνωση», Φωτόδενδρο, http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9152,
- «Εικονική περιήγηση 360ο στην αρχαία Μίλητο», ΙΜΕ, http://www.fhw.gr/choros/miletus/360vr/gr/index.html?hs=13
- Πηγές, «Η πόλις-κράτος κατά την αρχαιότητα», Φωτόδενδρο, http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9402
-Τοπογραφικοί χάρτες από αρχαία Αθήνα σχετικά με: α) τα όρια της πόλης- κράτους Αθήνα, β) τη χωροταξική οργάνωση της πόλης: Ακρόπολη, άστυ, ύπαιθρος χώρα:
http://www.eie.gr/archaeologia/gr/02_DELTIA/Fortification_Walls.aspx,
-Χάρτης Μεσογείου με μερικές από τις πιο σημαντικές ελληνικές αποικίες, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/economy/windows/intro_05b.html
-η ναυτική δύναμη και ο πλούτος της Κορίνθου, Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Α΄, 13,2-5:
http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/vivlio1.htm
-«Δουλεμπόριο», ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/economy/index.html
-«Νομίσματα», ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/economy/index.html
-Χάρτης με θέσεις αρχαίων νομισματοκοπείων, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/economy/windows/trade_57b.html
-«Η οπλιτική φάλαγγα μέσα από πηγές», Φωτόδενδρο:
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9598
-[η καταχρέωση των χωρικών της αρχαίας Αθήνας στους ευγενείς], Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία 2. 1-3, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/sources/index_econ.html
-(Νόμοι του Δράκοντα, Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 4.1-3,
-Ο νόμος του Δράκοντα (αποκατάσταση του αρχαίου κειμένου που προτείνεται στο Inscriptiones Graecae 12 115),
-[Νομοθεσία Σόλωνα. Τιμοκρατικό πολίτευμα], Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 7.2-4 και Πολυδεύκης, Ονομαστικόν 8. 130,
-[φυγή του Σόλωνα από την Αθήνα μετά τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις] Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 11.1, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/sources/index_soc.html )
-([σεισάχθεια], Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία 6. 1
-[πληροφορίες για τον Σόλωνα], Πλούταρχος, Σόλων (αποσπάσματα), ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/sources/index_econ.html )
-[η παραβολή των σταχιών και η συμπεριφορά του Περίανδρου, τυράννου της Κορίνθου], Ηρόδοτος, Ιστορίαι, 5.92, ΙΜΕ :
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/sources/index_pol.html
-[τυραννία Πεισίστρατου], Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, κεφ.Ε΄:
http://www.gutenberg.org/files/39963/39963-h/39963-h.htm
-[μεταρρυθμίσεις Κλεισθένη/10 φυλές-δήμοι], Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 21.1-6.
http://www.ime.gr/chronos/04/gr/sources/index_soc.html
-Χάρτης της αρχαίας Αθήνας μετά τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη: http://www.ime.gr/chronos/04/gr/society/windows/structures_12b.html
-«Ο οστρακισμός», Φωτόδενδρο:
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9549
-για το όνομα ΄Ελληνες, Στράβων, Γεωγραφικά, 8. 370, ΙΜΕ :
http://www.ime.gr/chronos/03/gr/piges/index4.html
-[Επίγραμμα για τη νίκη στο Μαραθώνα], Σιμωνίδης ο Κείος, Ανθολογία αρχαίας ελληνικής γραμματείας, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας:
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/anthology/literature/browse.html?text_id=115
-για την ελληνικότητα των Μακεδόνων, Ηρόδοτος, Ιστορίαι, 5.22.1, Μνημοσύνη. Ψηφιακή βιβλιοθήκη της αρχαίας ελληνικής γραμματεία στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας:
http://www.greek-language.gr/Resources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=126

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

1. Ανάδειξη της ποικίλης γεωγραφικής θέσης των πόλεων- κρατών, των διαφορών τους σε μέγεθος και οργάνωση εξουσίας, αλλά και βασικών κοινών στοιχείων της χωροταξικής οργάνωσης και λειτουργίας τους [θρησκευτικό κέντρο //άστυ-πόλη με δημόσια κτήρια (δικαστήριο, βουλευτήριο), αγορά (χώρος εμπορικών δραστηριοτήτων, συγκέντρωσης των πολιτών και ανάπτυξης της δημόσιας ζωής), θέατρο και στάδιο// ύπαιθρος χώρα].
2. Σχολιασμός των συνθηκών ίδρυσης των αποικιών, του ρόλου του μαντείου, του τρόπου οργάνωσης των αποικιών και των σχέσεων με τους ιθαγενείς.
3.  Συσχετισμός του β΄ αποικισμού με την επέκταση εμπορευματικών σχέσεων, της επέκτασης της χρήσης του νομίσματος και με την ανάδειξη νέων κοινωνικών ομάδων. Επισήμανση της συμβολής των Ελλήνων στην επέκταση των νομισματικών σχέσεων στον χώρο της Μεσογείου.
4. Ανάδειξη της συμβολής της οπλιτικής φάλαγγας στη διεύρυνση των πολιτικών δικαιωμάτων εκείνων των πολιτών που είχαν την οικονομική ευχέρεια να εξοπλιστούν με δικά τους έξοδα.
5.  Σχολιασμός της συμβολής του Δράκοντα, του Σόλωνα και του Κλεισθένη στην εξέλιξη του πολιτεύματος της αρχαίας Αθήνας.
6.  Ο οστρακισμός, δικλίδα ασφαλείας για την προστασία του δημοκρατικού χαρακτήρα του αθηναϊκού πολιτεύματος.
7. Αναζήτηση στη σχεδιαστική αναπαράσταση της αρχαίας αγοράς της Αθήνας, 490 π.Χ. («αρχαία αγορά της Αθήνας», Βικιπαίδεια: https://goo.gl/0S9YZA), των στοιχείων που σχετίζονται με τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. 
8.  Διερεύνηση της αρχικής χρήσης και σημασίας των όρων ΄Ελληνες, Πανέλληνες, Ελλάδα, καθώς και της σημασίας της γενίκευσής τους κατά τη χρονική συγκυρία των Περσικών πολέμων. Συσχετισμός με τους κοινούς δεσμούς των Ελλήνων.

2. Η πόλη κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος from Kvarnalis75

3. Σπάρτη from Kvarnalis75

4. Αθήνα από τη βασιλεία στην αριστοκρατία from Kvarnalis75

5. Αθηνα πορεία προς τη δημοκρατία from Kvarnalis75

6. Οι πανελλήνιοι δεσμοί from Kvarnalis75

7. Πέρσες και Έλληνες: Δύο κόσμοι συγκρούονται from Kvarnalis75

8. Η οριστική απομάκρυνση του περσικού κινδύνου from Kvarnalis75

10. Η τέχνη της Αρχαϊκής Εποχής from Kvarnalis75