A EIΣAΓΩΓIKA KEIMENA
ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΔιδακτικό σενάριο με αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας
Εγκεκριμένα Κινηματογραφικά Έργα για Μαθητές
Δεκάδες προτάσεις βιβλίων, βίντεο και ταινιών για εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς
Β TO PHMA
B1 Ο ρόλος και η λειτουργία του ρήματος
Διαπιστώνω ότι:
- ◗ Tο ρήμα:
- • εκφράζει μια ενέργεια ή μια κατάσταση,
- • είναι το βασικό στοιχείο κάθε πρότασης γύρω από το οποίο οργανώνεται το μήνυμα που μεταδίδεται με την επικοινωνία,
- • ανήκει στη ρηματική φράση, στην οποία παίζει τον κυρίαρχο ρόλο.
- ◗ Εκτός από το ρήμα, στη ρηματική φράση μπορεί να ανήκουν ουσιαστικά ή επίθετα (δηλαδή ονοματικές φράσεις που θα είναι αντικείμενα του ρήματος ή κατηγορούμενα του υποκειμένου ή του αντικειμένου) ή επιρρήματα ή επιρρηματικές φράσεις που θα δίνουν μια επιπλέον πληροφορία σχετικά με τον χρόνο, τον τρόπο, τον τόπο κτλ. της ενέργειας του ρήματος.
ΤΟ ΡΗΜΑ ΚΑΙ Η ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ
B2 Οι μορφές του ρήματος
B 2.1 Πρόσωπο και αριθμός
Θυμάμαι ότι:
- ◗ Όπως τα ουσιαστικά, έτσι και τα ρήματα έχουν δύο αριθμούς: ενικό και πληθυντικό.
- ◗ Τα ρήματα όμως δεν έχουν πτώσεις (όπως τα ουσιαστικά), αλλά έχουν πρόσωπα: πρώτο, δεύτερο και τρίτο πρόσωπο σε κάθε αριθμό (ενικό και πληθυντικό).
Mαθαίνω ότι:
◗ Tο ρήμα αποτελείται από το θέμα και την κατάληξη,
π.χ.
γράφ-ω
αγαπ-ώ
γράφ-εις
αγαπ-άς
. . .
. . .
- ◗ Με βάση τις καταλήξεις χωρίζουμε τα ρήματα σε δύο συζυγίες: στην α' συζυγία ανήκουν τα ρήματα που έχουν κατάληξη -ω, ενώ στη β' ανήκουν όσα έχουν κατάληξη -ώ.
Mαθαίνω ότι:
- ◗ Με βάση πάλι την κατάληξη, τα ρήματα χωρίζονται σε δύο φωνές: την ενεργητική (ρήματα σε -ω ή -ώ) και την παθητική (ρήματα σε -μαι).
Διαπιστώνω ότι:
- ◗ Πολλά ρήματα σχηματίζουν και τις δύο φωνές, ενώ κάποια άλλα μόνο μία από τις δύο, π.χ. φτάνω, έρχομαι, πηγαίνω ... Συνεχίστε εσείς με άλλα παραδείγματα!
Διαπιστώνω ότι:
- ◗ Κάθε φωνή έχει δύο συζυγίες.
ΘΕΩΡΙΑ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ενεργητική ή παθητική φωνή (Σχεδιασμός: Αποστόλης Ζυμβραγάκης)
Εντόπισε στο κείμενο ρήματα που έχουν μόνο ενεργητική ή μόνο παθητική φωνή
Τη φωνή και τους χρόνους με την Ifigeneia και την κ. Ε. Τερζάκη:
Για τις συζυγίες και τις τάξεις εξασκούμαστε με τον κ. Α. Ζυμβραγάκη και την κ. Δ. Σεϊτανίδου:
B 2.3 Διαθέσεις του ρήματος
Mαθαίνω ότι:
- ◗ Υπάρχουν ρήματα τα οποία έχουν ενεργητική σημασία, φανερώνουν δηλαδή ότι το υποκείμενο κάνει κάτι, ενεργεί, π.χ. τρέχω, παίζω. Τα ρήματα αυτά έχουν ενεργητική διάθεση και βρίσκονται συνήθως στην ενεργητική φωνή.
- ◗ Υπάρχουν ρήματα τα οποία έχουν παθητική σημασία, φανερώνουν δηλαδή ότι το υποκείμενο «παθαίνει» κάτι, δέχεται το αποτέλεσμα μιας ενέργειας, π.χ. τραυματίζομαι, χτυπώ. Τα ρήματα αυτά έχουν παθητική διάθεση και βρίσκονται συνήθως στην παθητική φωνή.
- ◗ Υπάρχουν ρήματα τα οποία φανερώνουν ότι το υποκείμενο είναι ο δράστης και ο δέκτης μιας ενέργειας, δηλαδή κάνει κάτι και ταυτόχρονα δέχεται το αποτέλεσμα της ενέργειας αυτής, π.χ. χτενίζομαι, αγκαλιάζομαι. Τα ρήματα αυτά έχουν μέση διάθεση και βρίσκονται συχνά στην παθητική φωνή.
- ◗ Υπάρχουν ρήματα τα οποία φανερώνουν ότι το υποκείμενο βρίσκεται απλώς σε μια κατάσταση, ούτε ενεργεί ούτε παθαίνει κάτι, π.χ. κοιμάμαι, κάθομαι. Τα ρήματα αυτά έχουν ουδέτερη διάθεση.
ΠPOΣOXH: Oι διαθέσεις αφορούν τη σημασία του ρήματος.
ΘΕΩΡΙΑ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
B 2.4 Xρόνοι του ρήματος και ποιόν ενέργειας
Mαθαίνω ότι:
- ◗ Χρόνο ονομάζουμε την τοποθέτηση ενός γεγονότος, μιας ενέργειας ή κατάστασης σε ένα σημείο του χρονικού άξονα (παρελθόν, παρόν, μέλλον).
- ◗ Στην ελληνική γλώσσα υπάρχουν οχτώ χρόνοι που μπορούν να χωριστούν σε ομάδες ανάλογα με τη χρονική βαθμίδα (παρελθόν, παρόν, μέλλον) στην οποία τοποθετούνται.
Mαθαίνω ότι:
- ◗ Για να αναφερθούμε σε κάτι που έγινε στο παρελθόν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κυρίως:
- • τον παρατατικό, με τον οποίο μπορούμε να δώσουμε έμφαση στη διάρκεια ή την επανάληψη μιας ενέργειας,
- • τον αόριστο, με τον οποίο παρουσιάζουμε ένα γεγονός συνοπτικά, χωρίς να μας ενδιαφέρει η διάρκειά του, αλλά το ίδιο το γεγονός,
- • τον υπερσυντέλικο, με τον οποίο αναφερόμαστε σε ένα γεγονός που έχει γίνει πριν από ένα άλλο,
- • τον παρακείμενο, για να συνδέσουμε ένα γεγονός που έχει γίνει στο παρελθόν και τα αποτελέσματά του φτάνουν στο παρόν.
- ◗ Από τους παραπάνω χρόνους, ο παρατατικός και ο αόριστος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αναφερθούμε στο ίδιο γεγονός, έχουν όμως μια σημαντική διαφορά που έχει να κάνει με την οπτική γωνία που επιλέγει κάθε φορά ο ομιλητής ή ο συγγραφέας: αν ενδιαφέρεται δηλ. να τονίσει τη διάρκεια ή την επανάληψη (παρατατικός) ή την απλή δήλωση μιας ολοκληρωμένης πράξης (αόριστος). Αυτή τη διαφορά την ονομάζουμε ποιόν ενέργειας.
π.χ. – Χθες διάβαζα τρεις ώρες. - Χθες διάβασα τρεις ώρες.
- ◗ Εκτός από το ρήμα είμαι συνδετικά ρήματα είναι και όσα έχουν παρόμοια σημασία: γίνομαι, φαίνομαι, μοιάζω, παραμένω, θεωρούμαι, διορίζομαι, εκλέγομαι κτλ.
- ◗ Τα συνδετικά ρήματα χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στην περιγραφή προσώπων, αντικειμένων, καταστάσεων κτλ., επειδή με αυτό τον τρόπο μπορούμε να προβάλουμε την ιδιότητα αυτού που περιγράφουμε, η οποία αποτελεί συγχρόνως και νέα πληροφορία.
ΘΕΩΡΙΑ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΑΣΚΗΣΗ: Κωνσταντίνα Σάιτ
Τη φωνή και τους χρόνους με την Ifigeneia και την κ. Ε. Τερζάκη:
Χρόνοι ρημάτων με τον λεξότοιχο Vampirios και τον Α. Ζυμβραγάκη:
Εγκλίσεις και ποιόν ενέργειας
B3 Τα συνδετικά ρήματα
Διαπιστώνω ότι:
◗ Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο λέγονται συνδετικά.
Διαπιστώνω ότι:
ΘΕΩΡΙΑ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Γ ΠAPAΓΩΓA PHMATA
Συμπεραίνω ότι:
- ◗ Για να σχηματιστούν ρήματα παράγωγα από άλλες λέξεις χρησιμοποιούνται τα επιθήματα:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- ◗ Λάβετε υπόψη σας και τα ρήματα: παρκάρω, φρικάρω.
Διαπιστώνω ότι:
- ◗ Χρησιμοποιούνται επιθήματα για να γίνουν ρήματα από άλλα μέρη του λόγου (όπως ουσιαστικά και επίθετα).
ΛΕΞΙΛOΓΙO Δ
Ε TO PHMA ΣTHN AΦHΓHΣH
Διαπιστώνω ότι:
- ◗ Το αφηγηματικό κείμενο εμπεριέχει δράση και εξέλιξη και επομένως αξιοποιεί πολύ το ρήμα.
- ◗ Αναλυτικότερα, χρησιμοποιεί κυρίως ρήματα δράσης, π.χ. πάω να τρέξω να κυνηγήσουμε (κείμ. 1) και έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων, π.χ. κι εκείνος θύμωσε... (κείμ. 1).
Συμπεραίνω ότι:
- ◗ Όταν στην αφήγηση εξιστορούμε γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, τα ρήματα που χρησιμοποιούμε βρίσκονται συνήθως σε παρελθοντικούς χρόνους (αόριστο και παρατατικό).
- ◗ Μερικές φορές όμως χρησιμοποιούνται κι άλλοι χρόνοι, όπως ο ενεστώτας ή ακόμα και ο μέλλοντας, για να γίνει η αφήγηση πιο ζωντανή και να έρθoυν τα γεγονότα πιο κοντά στη χρονική στιγμή της αφήγησης.
ΣT ΔPAΣTHPIOTHTEΣ ΠAPAΓΩΓHΣ ΛOΓOY
Διαθεματική εργασία
- «O ελληνικός κινηματογράφος παλαιότερα και σήμερα»
- «Aς γνωρίσουμε το παιδικό θέατρο στις μέρες μας»
- ◗ Χωριστείτε σε ομάδες:
1η ομάδα: Θα ασχοληθεί με τα πρόσωπα του ελληνικού κινηματογράφου ή του παιδικού θεάτρου.
2η ομάδα: Θα βρει και θα σχολιάσει τις σπουδαίες κινηματογραφικές ταινίες ή παιδικές παραστάσεις.
3η ομάδα: Θα συλλέξει στοιχεία για τους σημαντικούς σεναριογράφους του κινηματογράφου ή θεατρικούς συγγραφείς.
4η ομάδα: Θα αναλάβει την οργάνωση της παρουσίασης του υλικού που θα συγκεντρωθεί είτε σε άλμπουμ είτε σε CD.
- ◗ Η παρουσίασή σας θα περιλαμβάνει –εκτός όλων των άλλων– και πλούσιο φωτογραφικό υλικό με λεζάντες που μπορείτε να γράψετε οι ίδιοι, αν θέλετε.
- ◗ Για τη συλλογή του υλικού σας –εκτός των άλλων πηγών– μπορείτε να οργανώσετε και μια επίσκεψη στο κινηματογραφικό μουσείο ή σε κάποιο παιδικό θέατρο, αν υπάρχει, στην περιοχή σας. Eπίσης μπορείτε να επισκεφτείτε σχετικές σελίδες του διαδικτύου.
Χρήσιμες ηλεκτρονικές διευθύνσεις
AΣ ΘYMHΘOYME TI MAΘAME Σ' AYTHΝ THN ENOTHTA
Δωμάτιο απόδρασης. Βρες μέσα σε 30 λεπτά όλα τα στοιχεία για το ρήμα © Κωνσταντίνα Σάιτ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ο/η είπε...