Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ γυμνασίου. 5η Ενότητα: Η ελεημοσύνη βασίλισσα των αρετών.

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ. Συντακτική, γραμματική, ερμηνευτική προσέγγιση
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20b%20gym/b05xm.htm

► ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ.
- Σε ποιους απευθύνεται ο Χρυσόστομος και πώς τους χαρακτηρίζει;
- Με τι και ως προς τι συγκρίνει τους ανθρώπους;
- Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί για να στηρίξει την άποψή του ότι οι άνθρωποι είναι ίσοι;
- Τι θεωρεί "άτοπον";
- Τι προκαλεί ο θάνατος στους ανθρώπους;
- Ποια είναι η θέση σας για τις απόψεις του Χρυσοστόμου;
- Υπάρχει αλληλεγγύη στις μέρες μας; Πότε εκδηλώνεται και ποιες μορφές παίρνει;
- Είναι άδολη; Μήπως έχει χαρακτήρα κοσμικό,  ιδίως όταν δημοσιοποιείται;
- Μπορούμε να βρούμε στοιχεία προφορικότητας του κειμένου;

◄ Ελ Γκρέκο, Ο Άγιος Μαρτίνος και ο ζητιάνος 
(Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη).


q Σε τι μπορούν να ελπίζουν οι στρατιές των ανέργων, των αστέγων, των κοινωνικά αποκλεισμένων;

 

"Ουκ εθέλω πλουτείν ουκ εθέλω πλουτείν,ουκ εύχομαι  

αλλά μοι αλλά μοι είη αλλά μοι αλλά μοι είη ζην

εκ των ολίγων μηδέν εκ των ολίγων μηδέν έχοντα κακόν"

"Να γίνω πλούσιος, δεν το επιθυμώ, ούτε το εύχομαι

μα να μπορούσα να ζω με λίγα

χωρίς στις συμφορές του βίου να μετέχω.

Ερωτήσεις

1. Ποιες είναι οι διαφορές του ανθρώπου από τα ζώα σύμφωνα με τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο;
2. Ποια κοινά στοιχεία ενώνουν και εξομοιώνουν τους ανθρώπους μεταξύ τους σύμφωνα με το κείμενο; Είναι αυτά μόνο θετικά ή και αρνητικά;
3. Ποια τύχη περιμένει τον άνθρωπο που δε λαμβάνει υπόψη του τους ανήμπορους συνανθρώπους του, σύμφωνα με το κείμενο; Ποιο μέσο έχει στη διάθεση του ο άνθρωπος, προκειμένου να αποφύγει τη μετά θάνατον τιμωρία;
4. Με ποιες άλλες χριστιανικές αρετές συνδέεται η ελεημοσύνη;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ/ΛΑΘΟΥΣ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos_Politismos/ask-arxaia/kat/b5.htm

Β1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
ἄγω [= 1. οδηγώ, 2. μεταφέρω] 
θ. ἀγ- [στο κείμενο συναντήσατε τους τύπους: ἄγει, ἀπάγει]
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2234/Archaia-Elliniki-Glossa_B-Gymnasiou_html-empl/index05.html

Δείτε επίσης:

https://arxaiabgymnasiou.blogspot.com/2012/11/5.html

Λεξιλογικός πίνακας "άγω", ενότητα 5 Αρχαίων Β΄ Γυμνασίου from Τσατσούρης Χρήστος, Γυμνάσιο Μαγούλας Δυτικής Αττικής

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

• Να κατατάξετε τις παρακάτω ομόρριζες του ρ. ἄγω λέξεις της α.ε. στην κατηγορία που ανήκουν, ανάλογα με αυτό που δηλώνουν
• α. Να γράψετε από μία λέξη της ν.ε. ομόρριζη του ρ. ἄγω που να ανταποκρίνεται στη σημασία των προτάσεων και φράσεων που σας δίνονται β. Να γράψετε την αρχική σημασία των λέξεων κυνηγός, ἀγελὰς και μυσταγωγία, σύμφωνα με την ετυμολογική τους προέλευση.
• Να συμπληρώσετε τους τύπους που λείπουν με λέξεις της ν.ε. ομόρριζες των ρημάτων που δίνονται, σύμφωνα με το συμπληρωμένο παράδειγμα
• Με τη βοήθεια του λεξικού σας να βρείτε την ετυμολογική προέλευση των λέξεων «φορτικός» και «φορτηγός» και να εξηγήσετε τη σημασιολογική διαφορά τους.

Β2. Ετυμολογικά

Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – ρήμα

Σχηματισμός συνθέτου από το:
ρηματικό θέμα π.χ. ἄγω < θ. ἀγ-	χρονικό θέμα (ενεργ. αορίστου ή μέλλοντα) π.χ. φεύγω < θ. φυγ -, φευξ-
Κατά τη σύνθεση:
το θέμα μένει αμετάβλητο, όταν το β΄ συνθετικό αρχίζει από φωνήεν π.χ. φθιν-όπωρον < φθίνω + ὀπώρα πειθ-αρχῶ < πείθομαι + ἄρχω	στο θέμα προστίθεται -ε-, -ι- ή -ο-, όταν το β΄ συνθετικό αρχίζει από σύμφωνο π.χ. φυγ-ό-πονος < φεύγω (θ. αορ. φυγ-) + πόνος κρυψ-ί-νους < κρύπτω (θ. αορ. κρυψ-) + νοῦς

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

• Να σχηματίσετε σύνθετα επίθετα της α.ε. με τα συνθετικά που δίνονται
• Να αναλύσετε τις παρακάτω λέξεις στα συνθετικά τους μέρη και να δείξετε την αλλαγή του θέματος του ρήματος (ως α΄ συνθετικού), όπου συμβαίνει

Γ1. Γραμματική

Γενικά για την υποτακτική

Η υποτακτική έγκλιση χρησιμοποιείται κυρίως στον υποτεταγμένο λόγο (δηλαδή σε δευτερεύουσες προτάσεις) και δείχνει κάτι προσδοκώμενο, δηλαδή κάτι που περιμένουμε να γίνει (π.χ. Λέγω ταῦτα, ἵνα μάθητε), ή κάτι που επαναλαμβάνεται συνεχώς στο παρόν και στο μέλλον (π.χ. Ἐπειδὰν ἢ πονῶσιν ἢ γυμνάζωνται, γάλακτι πᾶν τὸ σῶμα ἱδροῦσιν).

Υποτακτική συναντάται και σε κύριες προτάσεις και τότε μπορεί να δηλώνει:

• προτροπή (= εμπρός / ας...), π.χ. Ἴωμεν ἐπὶ τοὺς πολεμίους (= Ας βαδίσουμε εναντίον των εχθρών / ας επιτεθούμε), ή απαγόρευση (= μην...), π.χ. Μὴ ἄλλως (= διαφορετικά) ποιήσῃς.

• απορία (= άραγε να...), π.χ. Εἴπω τὴν ἀλήθειαν;

Υποτακτική έγκλιση διαθέτουν μόνο ο ενεστώτας, ο αόριστος και ο παρακείμενος.

ΑΣΚΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

1. Να συσχετίσετε τους υπογραμμισμένους τύπους υποτακτικής της ομάδας Α΄ με τις σημασίες τους στην ομάδα Β΄

Η υποτακτική στις καταλήξεις παρουσιάζει -η-, -ῃ- και -ω- εκεί όπου η οριστική έγκλιση εμφανίζει -ε-, -ει- και -ο- αντίστοιχα, π.χ. λύωμεν (λύομεν στην οριστική), λύητε (λύετε στην οριστική).

Παίρνει άρνηση μή, π.χ. Λέγω ταῦτα, ἵνα μὴ ἀδικηθῇς.

Η υποτακτική στα αρχαία ελληνικά

Click to read this book, made with Book Creator

read.bookcreator.com

Υποτακτική ενεστώτα και αορίστου ενεργητικής φωνής των βαρύτονων ρημάτων και ενεστώτα του ρ. εἰμί

 

►       Κατά τον σχηματισμό της υποτακτικής ενεστώτα, χρησιμοποιούμε τους ίδιους τύπους με την οριστική, αλλά μετατρέπουμε το φωνήεν πριν την κατάληξη, εφόσον είναι βραχύ στο αντίστοιχό του μακρό: ·        το ε γίνεται η ·        το ει γίνεται ῃ ·        τα ο, ου γίνονται ω

Συγκεντρωτικός πίνακας με την οριστική και την υποτακτική στον αόριστο της συναδέλφισσας Βασιλικής Παπαθανασίου

αόριστος
οριστική	Υποτακτική
ἔλυσα > ἔλυσας > ἔλυσε > ἐλύσαμεν > ἐλύσατε > ἔλυσαν >	λύσω λύσῃς λύσῃ λύσωμεν λύσητε λύσωσι(ν)	βλάψω βλάψῃς βλάψῃ βλάψωμεν βλάψητε βλάψωσι	κηρύξω κηρύξῃς κηρύξῃ κηρύξωμεν κηρύξητε κηρύξωσι	μεταπείσω μεταπείσῃς μεταπείσῃ μεταπείσωμεν μεταπείσητε μεταπείσωσι

Υποτακτική Ενεστώτα και Αορίστου Ενεργητικής Φωνής, 4η ενότητα Αρχαίων Β΄ Γυμνασίου from Τσατσούρης Χρήστος, Γυμνάσιο Μαγούλας Δυτικής Αττικής

 Υποτακτική  παρακειμένου των βαρύτονων ρημάτων ε.φ.

περιφραστική υποτακτική		μονολεκτική υποτακτική
λελυκώς,   -κυῖα, -κός λελυκώς,   -κυῖα, -κός λελυκώς,   -κυῖα, -κός λελυκότες, -κυῖαι,-κότα λελυκότες, -κυῖαι,-κότα λελυκότες, -κυῖαι,-κότα	ὦ ᾖς ἦ ὦμεν ἦτε ὦσιν	λελύ-κω λελύ-κῃς λελύ-κῃ λελύ-κωμεν λελύ-κητε λελύ-κωσιν

Υποτακτική Παρακειμένου Ενεργητικής Φωνής, 5η ενότητα Αρχαίων Β΄ Γυμνασίου from Τσατσούρης Χρήστος, Γυμνάσιο Μαγούλας Δυτικής Αττικής

ΑΣΚΗΣΕΙΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Σχολικού βιβλίου

(Οι ερωτήσεις 1-5 από την προηγούμενη ενότητα)

1.  Δες παραπάνω
2. Να γράψετε τα ρήματα στο γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του ίδιου χρόνου και της ίδιας έγκλισης κελεύσῃς, τοξεύητε, παύσωμεν
3. Να συμπληρώσετε τη σωστή κατάληξη υποτακτικής στις παρακάτω φράσεις
4. Να μεταφέρετε τους ρηματικούς τύπους στον αόριστο διατηρώντας ίδια την έγκλιση, τον αριθμό και το πρόσωπο
5. Να τοποθετήσετε τα ρήματα στο κατάλληλο πρόσωπο της υποτακτικής του χρόνου που ζητείται
6. Να μεταφέρετε τις παρακάτω υποτακτικές αορίστου και ενεστώτα στον παρακείμενο (περιφραστικά και στα τρία γένη) στον ίδιο αριθμό και στο ίδιο πρόσωπο:
7. Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Α΄, με τη γραμματική αναγνώρισή τους στη στήλη Β΄:
8. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο του ρήματος
9. Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο της υποτακτικής ενεστώτα τον ρ. εἰμί

2. Αλληλοπαθητική αντωνυμία (ΔΕΝ ΘΑ ΔΙΔΑΧΘΕΙ)

Αλληλοπαθητική είναι η αντωνυμία που φανερώνει ότι δύο η περισσότερα πρόσωπα ενεργούν και παθαίνουν αμοιβαία, π.χ. ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. Επειδή δηλώνει σχέση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πρόσωπα, έχει μόνο πληθυντικό (και δυϊκό) αριθμό. Καθώς λειτουργεί ως αντικείμενο ρημάτων, απαντά μόνο στις πλάγιες πτώσεις:

	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
γενική	ἀλλήλων	ἀλλήλων	ἀλλήλων
δοτική	ἀλλήλοις	ἀλλήλαις	ἀλλήλοις
αιτιατική	ἀλλήλους	ἀλλήλας	ἄλληλα

Γ2. Σύνταξη (ΔΕΝ ΘΑ ΔΙΔΑΧΘΕΙ)

Απρόσωπη σύνταξη from katerina Prokopiou

Απρόσωπη σύνταξη (δεν θα διδαχθεί)

Στην προηγούμενη τάξη γνωρίσατε τη συντακτική λειτουργία του απαρεμφάτου:

• Το άναρθρο απαρέμφατο λειτουργεί ως αντικείμενο σε προσωπικά ρήματα.
  Π.χ. Ἐθέλομεν ἀποθνήσκειν ὑπὲρ τῶν δικαίων.
• Το άναρθρο απαρέμφατο λειτουργεί ως υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις.
  Π.χ. Πῶς οὖν οὐκ ἄτοπον τοὺς ἐν τοσούτοις κοινωνοῦντας ἀλλήλοις ἐν τοῖς χρήμασιν οὕτως εἶναι πλεονέκτας, καὶ τὴν αὐτὴν μὴ διατηρεῖν ἰσονομίαν;

Απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις

απρόσωπα ρήματα	Ονομάζονται έτσι ρηματα που χρησιμοποιούνται στο γ΄ ενικό πρόσωπο και δεν παίρνουν πρόσωπο ή πράγμα ως υποκείμενό τους αλλά άναρθρο απαρέμφατο ή δευτερεύουσα (ονοματική) πρόταση. Π.χ. δεῖ, προσήκει, χρή, δοκεῖ
απρόσωπεςεκφράσεις	Ακολουθούν την ίδια σύνταξη, αλλά, όπως φανερώνει και ο όρος, αποτελούνται από παραπάνω από μία λέξεις, συνήθως: ουσιαστικό ή ουδέτερο επιθέτου ή μετοχής + ἐστί, π.χ. ἀνάγκη ἐστί, ἄξιόν ἐστι, πρέπον ἐστὶ ή επίρρημα + ἔχει, π.χ. καλῶς ἔχει, ἀναγκαίως ἔχει

Παρατήρηση

Συνήθως στην απρόσωπη σύνταξη δίπλα στο απρόσωπο ρήμα ή την απρόσωπη έκφραση συναντάται μια δοτική που δείχνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα. Αυτή είναι η δοτική προσωπική, η οποία συχνά εννοείται.

π.χ. Προσήκει ἡμῖν ἐπαινέσαι τὴν τῶν προγόνων ἀρετήν (= Αρμόζει σ’ εμάς να επαινέσουμε την αρετή των προγόνων).

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην απρόσωπη σύνταξη

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην απρόσωπη σύνταξη βρίσκεται σε αιτιατική πτώση. Εάν μάλιστα το απρόσωπο ρήμα ή η απρόσωπη έκφραση συνοδεύεται από δοτική προσωπική, αυτή, εφόσον μετατραπεί σε αιτιατική, μας δίνει το υποκείμενο του απαρεμφάτου (στο προηγούμενο παράδειγμα: το υποκείμενο τουἐπαινέσαι είναι ἡμᾶς). Δηλαδή:

http://users.sch.gr/ipap/Ell

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/aprosopi%20sintaxi.htminikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/aprosopi%20sintaxi.htm