ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. 17η ενότητα, Ένα διδακτικό παράδειγμα από τη φύση

Γ1. Γραμματική

Απαρέμφατα και μετοχές μέσης φωνής βαρύτονων ρημάτων

Καταλήξεις απαρεμφάτων βαρύτονων ρημάτων στη μέση φωνή

	ενεστώτας	μέλλοντας	αόριστος	παρακείμενος
φωνηεντόληκτα	-εσθαι βουλεύεσθαι	-σεσθαι βουλεύσεσθαι	-σασθαι βουλεύσασθαι	-σθαι βε-βουλεῦ-σθαι
ουρανικόληκτα	-εσθαι πράττεσθαι	-ξεσθαι πράξεσθαι	-ξασθαι πράξασθαι	-χθαι πεπρᾶχθαι
χειλικόληκτα	-εσθαι γράφεσθαι	-ψεσθαι γράψεσθαι	-ψασθαι γράψασθαι	-φθαι γεγράφθαι
οδοντικόληκτα	-εσθαι πείθεσθαι	-σεσθαι πείσεσθαι	-σασθαι πείσασθαι	-σθαι πεπεῖσθαι

Παρατηρήσεις

1. Όπως και στην ενεργητική φωνή, το απαρέμφατο του αορίστου δεν έχει αύξηση.
2. Το απαρέμφατο του παρακειμένου διατηρεί τον αναδιπλασιασμό (π.χ. βεβουλεῦσθαι, ἠθελῆσθαι).
3. Το -αι στην κατάληξη των απαρεμφάτων είναι βραχύ.
4. Το απαρέμφατο του παρακειμένου της μέσης φωνής τονίζεται πάντοτε στην παραλήγουσα.

Καταλήξεις μετοχών βαρύτονων ρημάτων στη μέση φωνή

	ενεστώτας	μέλλοντας	αόριστος	παρακείμενος
φωνηεντόληκτα	-όμενος, -η, -ον ὁ βουλευόμενος ἡ βουλευομένη τὸ βουλευόμενον	-σόμενος, -η, -ον ὁ βουλευσόμενος ἡ βουλευσομένη τὸ βουλευσόμενον	-σάμενος, -η, -ον ὁ βουλευσάμενος ἡ βουλευσαμένη τὸ βουλευσάμενον	-μένος, -η, -ον ὁ βεβουλευμένος ἡ βεβουλευμένη τὸ βεβουλευμένον
ουρανικόληκτα	-όμενος, -η, -ον ὁ πραττόμενος ἡ πραττομένη τὸ πραττόμενον	-ξόμενος, -η, -ον ὁ πραξόμενος ἡ πραξομένη τὸ πραξόμενον	-ξάμενος, -η, -ον ὁ πραξάμενος ἡ πραξαμένη τὸ πραξάμενον	-γμένος, -η, -ον ὁ πεπραγμένος ἡ πεπραγμένη τὸ πεπραγμένον
χειλικόληκτα	-όμενος, -η, -ον ὁ γραφόμενος ἡ γραφομένη τὸ γραφόμενον	-ψόμενος, -η, -ον ὁ γραψόμενος ἡ γραψομένη τὸ γραψόμενον	-ψάμενος, -η, -ον ὁ γραψάμενος ἡ γραψαμένη τὸ γραψάμενον	-μμένος, -η, -ον ὁ γεγραμμένος ἡ γεγραμμένη τὸ γεγραμμένον
οδοντικόληκτα	-όμενος, -η, -ον ὁ ὀνομαζόμενος ἡ ὀνομαζομένη τὸ ὀνομαζόμενον	-σόμενος, -η, -ον ὁ ὀνομασόμενος ἡ ὀνομασομένη τὸ ὀνομασόμενον	-σάμενος, -η, -ον ὁ ὀνομασάμενος ἡ ὀνομασαμένη τὸ ὀνομασάμενον	-σμένος, -η, -ον ὁ ὠνομασμένος ἡ ὠνομασμένη τὸ ὠνομασμένον

Παρατηρήσεις

1. Η μετοχή του αορίστου δεν έχει αύξηση.
2. Η μετοχή του παρακειμένου διατηρεί τον αναδιπλασιασμό, π.χ. βεβουλευμένος, -η, -ον και ἠθελημένος, -η, -ον.
3. Το αρσενικό και το ουδέτερο γένος των μετοχών όλων των χρόνων στη μέση φωνή κλίνονται σύμφωνα με τα αντίστοιχα αρσενικά και ουδέτερα της β΄ κλίσης, ενώ το θηλυκό σύμφωνα με τα αντίστοιχα θηλυκά της α΄ κλίσης.

Γ2. Σύνταξη

1. Το υποκείμενο του απαρεμφάτου

Στην Ενότητα 13 γνωρίσατε τα είδη και τις κυριότερες συντακτικές λειτουργίες του απαρεμφάτου. Το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπορεί να είναι:
α. Το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται το απαρέμφατο. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε το φαινόμενο της ταυτοπροσωπίας.
Οὗτοι ἐθέλουσιν ὑπὲρ πατρίδος θνῄσκειν (αυτοί θέλουν αυτοί να πεθάνουν).
β. Διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται το απαρέμφατο και πάντοτε σε αιτιατική. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε το φαινόμενο της ετεροπροσωπίας.
Οἴομαι πάντας ὑμᾶς γιγνώσκειν τὰ ῥηθέντα (εγώ νομίζω ότι εσείς γνωρίζετε).
 

2. Το υποκείμενο της μετοχής

Το υποκείμενο μιας μετοχής βρίσκεται στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση με τη μετοχή.
Από την άποψη του υποκειμένου της, μια επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι συνημμένη ή απόλυτη.
α. Συνημμένη χαρακτηρίζεται μια επιρρηματική μετοχή, όταν το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση.
Ἀκούσαντες ταῦτα οἱ στρατιῶται παρεσκευάσαντο πρὸς μάχην (η φράση οἱ στρατιῶται, που είναι υποκείμενο της μετοχής ἀκούσαντες, είναι και υποκείμενο του ρήματος παρεσκευάσαντο).
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12067/extras/references/index_17_metoxi1/index_17_metoxi1.html

β. Απόλυτη χαρακτηρίζεται μια επιρρηματική μετοχή, όταν το υποκείμενό της δεν έχει άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση. Σε μια τέτοια περίπτωση, αν παραλείψουμε τη μετοχή, το υποκείμενό της περιττεύει στην πρόταση:
Ἐστράτευσαν ἐπ' αὐτοὺς οὐδεμιᾶς διαφορᾶς πρότερον ὑπαρχούσης (το υποκείμενο διαφορᾶς της μετοχής δεν έχει καμία άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση).

Παρατηρήσεις

1. Μόνο η επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι απόλυτη.
2. Η απόλυτη μετοχή βρίσκεται σε πτώση γενική, εάν ανήκει σε προσωπικό ρήμα, η αιτιατική, εάν ανήκει σε απρόσωπο ρήμα

. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12067/extras/references/index_17_metoxi2/index_17_metoxi2.html

Ασκήσεις 

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a17xm.htm