Αρχαία Ελληνικά Β΄ Γυμνασίου. Ενότητα 9η: Η Καλλιπάτειρα + Μύθοι από χρώμα και πηλό: Καλλιπάτειρα.

Δευτέρα 11 Μαρτίου 2024

Αρχαία Ελληνικά Β΄ Γυμνασίου. Ενότητα 9η: Η Καλλιπάτειρα + Μύθοι από χρώμα και πηλό: Καλλιπάτειρα.

A. Κείμενο

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20b%20gym/b09xm.htm

Δείτε επίσης και τη λογοτεχνική ανάλυση:
http://afterschoolbar.blogspot.com/2011/03/blog-post_20.html

Περιηγηθείτε στις ιστοσελίδες:
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: Ολυμπιακοί Αγώνες
Ολυμπία
http://users.sch.gr/ragian/op_min_kalipatira.htm

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 9 ΚΑΛΛΙΠΑΤΗΡΑ from katerina Prokopiou

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας

*φέρω[= φέρνω, κουβαλώ] θ. φερ-, φορ-, φρ-, ενεκ-* [στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο: Φερενίκη]
	Αρχαία Ελληνική	Αρχαία / Νέα Ελληνική	Νέα Ελληνική
	τὸ φέρτρον (πβ. φέρετρον) φόριμος [= γόνιμος], ἡ φερνή [= προίκα]	φερτός [= (α.ε.) υποφερτός, (ν.ε.) ο μεταφερόμενος από ένα μέρος σε άλλο] φορῶ ἡ φορά [= (α.ε.) μεταφορά, (ν.ε.) κατεύθυνση πορεία] τὸ φέρετρον (-ο) ὁ φορεύς (-έας) τὸ φορεῖον (-ο) ὁ φόρος τὸ φόρημα [και φόρεμα = (α.ε.) 1. αυτό που κουβαλά κάποιος, 2. (α.ε./ν.ε.) ρούχο] ὁ φόρτος τὸ φορτίον (-ο) φορτικός [= (α.ε.) κατάλληλος για μεταφορά, (ν.ε.) επίμονος, ενοχλητικός]
	ὁ φερέοικος [= (ουσ.) το σαλιγκάρι· (επίθ.) αυτός που μεταφέρει το σπίτι του, π.χ. οι νομαδικοί λαοί] κανηφόρος [= αυτός που κουβαλάει καλάθι] φοροτελής [= αυτός που υπόκειται σε φορολογία] ὁ δίφρος [< δίφορος = πολεμικό άρμα,κάθισμα χωρίς πλάτη] ζῳοφόρος / ζωφόρος	φερέγγυος φορολογῶ ἐπιφέρω περιφέρω ἀναφέρω ἀνωφερής [= ανηφορικός], καταφερής / κατωφερής πολύφερνος ὁ ἀμφορεύς (-έας) ἡ διαφορά ἡ ἐκφορά ὁ αγγελιαφόρος ἡ λεωφόρος δορυφόρος καρποφόρος θεοφόρος ψηφοφόρος παράφορος μισθοφορικός (< θ. αορ. ἐνεκ-) διηνεκής [= αδιάκοπος]	φερέφωνο φέρελπις φοροδιαφυγή φοροτεχνικός φοροφυγάς διαφορετικός ασθενοφόρο βαθμοφόρος ελπιδοφόρος λαχειοφόρος ανυπόφορος οπλοφορία

Δείτε και εδώ:

http://arxaiabgymnasiou.blogspot.com/2013/01/9.html

Β2. Ετυμολογικά: Δεν θα διδαχθεί

Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ρήμα

Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε. χρησιμοποιώντας ως δεύτερο συνθετικό τα εξής ρήματα του κειμένου της Ενότητας: καλοῦμαι, ἔρχομαι, διαβαίνω, ἄγω.

Όταν το β΄ συνθετικό είναι ρήμα, η σύνθετη λέξη που δημιουργείται μπορεί να είναι και αυτή αντίστοιχα ρήμα (εἰσέρχομαι) ή όνομα, δηλαδή ουσιαστικό (νομοθέτης < νόμος + ρ. τίθημι) ή επίθετο (ἀπότομος < ἀπό + ρ. τέμνω).

Ειδικότερα:

		όνομα → η σύνθετη λέξη παίρνει τις καταλήξεις:
		-(η)ς: σχολάρχ-ης -ος: ἀστυνόμ-ος -ής: εὐσεβ-ής -της: ἐπιστά-της -(τ)ωρ: κοσμοκράτ-ωρ

		ρήμα
		Αν το α΄συνθετικό είναι πρόθεση, το ρήμα ως β΄ συνθετικό παραμένει αμετάβλητο: εἰσ-έρχομαι, δια-βαίνω. Αν το α΄ συνθετικό είναι οποιοδήποτε άλλο μέρος του λόγου εκτός από πρόθεση, σχηματίζεται παρασύνθετο ρήμα (π.χ. σε -έω, -ῶ) από συγγενές ουσιαστικό ή επίθετο που δηλώνει το πρόσωπο που ενεργεί: ἱερο-σκοπῶ < ἱερο-σκόπος, ναυ-μαχῶ < ναυ-μάχος.

Γ. Σύνταξη

1. Επιρρηματικές μετοχές

Θυμηθείτε όσα διδαχθήκατε στην προηγούμενη τάξη (εγχειρίδιο Α΄ Γυμνασίου, Ενότητα 13) για τα είδη των επιρρηματικών μετοχών και τον συντακτικό ρόλο τους. Να εντοπίσετε τις επιρρηματικές μετοχές του κειμένου και να τις χαρακτηρίσετε ως προς το είδος τους (χρονική, τελική, αιτιολογική, τροπική, εναντιωματική, υποθετική).

Η εξειδικευμένη τυποποίηση (συνημμένη, απόλυτη, ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή) δεν θα διδαχθεί.

Το υποκείμενο μιας μετοχής βρίσκεται πάντοτε στην ίδια πτώση με τη μετοχή. Όταν το υποκείμενο μιας επιρρηματικής μετοχής έχει και άλλο συντακτικό ρόλο στην πρόταση (π.χ. είναι και υποκείμενο ή αντικείμενο του ρήματος), η μετοχή χαρακτηρίζεται συνημμένη. Αντίθετα, όταν το υποκείμενο μιας επιρρηματικής μετοχής δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, δηλαδη χρωστάει την ύπαρξή του στην παρουσία της μετοχής και μόνο, η επιρρηματική μετοχή χαρακτηρίζεται απόλυτη και βρίσκεται συνήθως σε πτώση γενική.

Έχει το υποκείμενο της επιρρηματικής μετοχής άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση;

Η επιρρηματική μετοχή είναι συνημμένη	Η επιρρηματική μετοχή είναι απόλυτη

Να βρείτε το υποκείμενο των μετοχών στις παρακά-τω φράσεις από το κείμενο της Ενότητας και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές ως συνημμένες ή απόλυτες:
α. Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρὸς ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον.
β. Νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, τὸ ἔρυμα ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη.
γ. Φωραθείσης δὲ (ενν. Καλλιπατείρας) ὅτι εἴη γυνή, ταύτην ἀφιᾶσιν.

Παρατηρήσεις

Η απόλυτη μετοχή βρίσκεται σε πτώση γενική (γενική απόλυτη), όταν ανήκει σε προσωπικό ρήμα, ή και σε αιτιατική (αιτιατική απόλυτη), συνήθως όταν ανήκει σε απρόσωπο ρήμα.
Προσοχή! Μια επιρρηματική μετοχή σε γενική πτώση δεν είναι πάντοτε (γενική) απόλυτη. Είναι πιθανό να συνάπτεται με άλλον όρο της πρότασης ο οποίος βρίσκεται σε γενική πτώση.
Π.χ. Κατηγοροῦσί τινες ἡμῶν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλευομένων. Η μετοχή είναι συνημμένη, γιατί το υποκείμενό της ἡμῶν είναι ταυτόχρονα και αντικείμενο του ρήματος κατηγοροῦσι.

2. Κατηγορηματική μετοχή

Έχει ήδη γίνει λόγος στην προηγούμενη τάξη για την κατηγορηματική μετοχή που μεταφράζεται με τη βοήθεια των λέξεων να, ότι /πως και που (κυρίως μετά από ρήματα ψυχικού πάθους). Συνοδεύει συγκεκριμένα είδη ρημάτων ως συμπλήρωμα και λειτουργεί ως κατηγορούμενο ή ομοιόπτωτος (κατηγορηματικός) προσδιορισμός. Αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος.

Ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή
συνδετικά	εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω, τυγχάνω, φαίνομαι, λανθάνω
έναρξης, λήξης	ἄρχω, ἄρχομαι, παύω, παύομαι, λήγω, διαλείπω
καρτερίας, ανοχής, κόπου, κορεσμού	καρτερῶ, περιορῶ, ἀνέχομαι, κάμνω, ὑπομένω, ἀρκῶ
ευεργεσίας, αδικίας, νίκης, ήττας	ἀδικῶ, εὖ ποιῶ, νικῶ, ἡττῶμαι
ψυχικού πάθους	χαίρω, ἥδομαι, ἀγανακτῶ, ἄχθομαι, αἰσχύνομαι, χαλεπῶς φέρω, αἰδοῦμαι
αίσθησης, μάθησης, μνήμης	αἰσθάνομαι, ὁρῶ, ἀκούω, εὑρίσκω, γιγνώσκω, μανθάνω, μέμνημαι, ἐνθυμοῦμαι
δείξης, αγγελίας, ελέγχου	δείκνυμι, δηλῶ, ἀγγέλλω, ἐλέγχω