Χριστὸς ὁ πρόσφυγας

Προτεινόμενη ταινία: Le Havre

Δύο αδέρφια: Ο ντροπαλός και ο γενναίος. Two Brothers - Deux Freres

Θερσίτης: Ο ομηρικός ήρωας που δίδαξε την αρετή της πολιτικής ανυπακοής απέναντι στην αυθαίρετη εξουσία

«Η ανυπακοή των πολιτών είναι ιερό καθήκον όταν η εξουσία γίνεται άνομη και διεφθαρμένη» (Γκάντι).

Στις μέρες μας πληθαίνουν τα φαινόμενα Πολιτικής Ανυπακοής με πρωταγωνιστές άλλοτε ομάδες – συλλογικότητες αντι-εξουσιαστών κι άλλοτε πολίτες που διαμαρτύρονται για το περιεχόμενο της σύγχρονης πολιτικής και το ήθος των πολιτικών. Παρατηρείται μια έντονη και πρωτοφανής αμφισβήτηση της δημοκρατίας ή κρίση νομιμοποίησης της αντιπροσωπευτικότητάς της.  

Το φαινόμενο δεν είναι σύγχρονο, αλλά έχει τις ρίζες του βαθιά στο παρελθόν και είναι ταυτισμένο με πρόσωπα από το λογοτεχνικό αλλά και πολιτικό χώρο. Ο Προμηθέας, ο Σωκράτης, η Αντιγόνη, ο Γκάντι και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κατέστησαν διαχρονικά σύμβολα πολιτικής ανυπακοής.

Ωστόσο, το πρώτο πρόσωπο – σύμβολο της πολιτικής ανυπακοής θα μπορούσε να θεωρηθεί (με όλες τις ιδιαιτερότητες) ο Θ ε ρ σ ί τ η ς, όπως τον παρουσιάζει ο Όμηρος στη ραψωδία Β της Ιλιάδας.

«Ερήτυθεν δε καθ’ έδρας/ θερσίτης δ’ έστι μούνος αμετροεπής εκολώα»(μόνος δε ο χωρίς μέτρο στα λόγια του θερσίτης εφώναζεν ακόμη, Ιλιάδα Β 211-12).

Ο θεϊκός Όμηρος δίπλα στις ηρωικές μορφές του Αχιλλέα, του Έκτορα, του Αίαντα, του Διομήδη, του Ιδομενέα, του Οδυσσέα και πολλών άλλων τοποθετεί κι έναν αντι-ήρωα, έστω και ως αρνητικό πρωταγωνιστή. Το μεγαλείο της Ομηρικής ποίησης έγκειται και σε αυτό το γεγονός, ότι έδωσε «χώρο» και σε έναν «τιποτένιο» να μιλήσει ελεύθερα ενάντια στην εξουσία (Αγαμέμνων).

Σεβάσου τη ζωή #RespectLife

Αυτοκίνητα και μηχανές στις ράμπες αναπήρων. Τραπεζάκια και καρέκλες στις διαβάσεις τυφλών. Διαφημιστικές πινακίδες που περιορίζουν τον δημόσιο χώρο. Άνθρωποι που περπατούν χωρίς να σέβονται τους διπλανούς τους και άλλοι που οδηγούν τα οχήματά τους σαν να τους ανήκει ο δρόμος. Βλέμματα λύπησης και άλλα δυσφορίας. Πόλεις που δεν σέβονται καθόλου τα άτομα με κινητικά προβλήματα. Αυτό πρέπει να αλλάξει.

Με μία ταινία μικρού μήκους, «Ο Αδερφός μου» παραγωγής Αλεξάνδρας Μανουσάκη και σκηνοθεσίας Θοδωρή Παπαδουλάκη, η καμπάνια #RespectLife (Σεβάσου τη ζωή) στρέφει με έμφαση την προσοχή στην κατάφωρη έλλειψη σεβασμού που αντιμετωπίζουν τα άτομα με κινητικά προβλήματα στις πόλεις της Ελλάδας.

My Brother from Indigoview on Vimeo.

Όπως αναφέρουν στην περιγραφή του «χριστουγεννιάτικου» αυτού βίντεο, στοχεύουν να «προσελκύσουν περισσότερη προσοχή στο πρόβλημα και να δείξουν ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να κάνει τη διαφορά μας αλλάζοντας συνήθειες και απαιτούν καλύτερα πρότυπα από την κοινότητά μας».

«Να σκεφτόμαστε πέρα από τη δική μας άνεση και να αρχίσουμε να μοιραζόμαστε τις κοινότητές μεταξύ μας με ίσους όρους» καταλήγει το μήνυμα της καμπάνιας του Respectlife.gr.

Η νέα μικρού μήκους ταινία του σκηνοθέτη παρουσιάστηκε στο 6ο Chania Film Festival. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν σε κεντρικό δρόμο των Χανίων, είναι σε σκηνοθεσία Θοδωρή Παπαδουλάκη, σενάριο Παναγιώτη Παπουτσάκη και Θοδωρή Παπαδουλάκη και παραγωγή Indigo View και Αλεξάνδρας Μανουσάκη.

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Βαγγέλης Κατριτζιδάκης

Μοντάζ: Θοδωρής Παπαδουλάκης, Μανώλης Κολοκοτρώνης

https://www.thepressproject.gr/article/136915/Sebasou-ti-zoi-RespectLife-video

Γιώργος Χατζηπιερής - Ταραντέλα (ορχηστρικό)

Ιστορία Α΄ Λυκείου: Η εποχή του Περικλή

κλασικη εποχη σχεδιαγραμμα from Eleni Kots

Η εποχή του Περικλή.  

Το χρονικό πλαίσιο → Μόνο 15 χρόνια ειρήνης (τριακοντούτεις σπονδαί, 445 π.Χ) κυριαρχία  του Περικλή στα πολιτικά πράγματα της Αθήνας. 

Χαρακτηρισμός  → Ο Περικλής σφράγισε με τη δράση του την ανάπτυξη της Αθήνας

α) στο  εσωτερικό  και 

β)  στο  εξωτερικό  (απόλυτη  κυριαρχία  επί  των  συμμάχων). 5ος  αι.  π.Χ.
→  χρυσούς αιών του Περικλέους.

  Οι συνθήκες:

1) Καθιερώθηκε μετά τη δολοφονία του Εφιάλτη και το θάνατο του Κίμωνα.    2) Εκλεγόταν με δημοκρατικές διαδικασίες στο αξίωμα του στρατηγού.

Ηγετικά προσόντα:

1)  Επιβαλλόταν στο πλήθος χωρίς να περιορίζει τις ελευθερίες του.           

2) Διέθετε  πολιτική  οξυδέρκεια
(«εγίγνετό  τε  λόγω  μεν  δημοκρατία, έργω δε υπό του πρώτου ανδρός αρχή»). 

Η  πολιτική  του: 

1) Ενίσχυσε  το  δημοκρατικό  πολίτευμα (χρηματική  αποζημίωση  για  τους  κληρωτούς  άρχοντες,  τους  βουλευτές  και  τους  δικαστές,  δαπάνες  για  την  πολιτιστική  ανάπτυξη, θεωρικά).   

2) Επέκτεινε την εμπορική επιρροή των Αθηναίων και προς τη Δύση (συμμαχία με την Εγέστα, τους Λεοντίνους και το Ρήγιο, συμμετοχή στην αποικία των Θουρίων, ανάδειξη του Πειραιά στο κυριότερο εμπορικό λιμάνι όλης της Μεσογείου).   

3) Διασφάλισε  τα  έσοδα  του  κράτους  από  

α) τα  μεταλλεία,  

β) τη  φορολογία, 

γ) το φόρο των συμμάχων και
δ) τις έκτακτες εισφορές.   

ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ: 

α) Μεταλλεία (του Λαυρίου) →  Εκμίσθωση σε ιδιώτες, εργασία από δούλους. β) Φορολογία → Άμεση φορολογία σε στιγμές μεγάλης κρίσης, μετοίκιο, έμμεση φορολογία  για τα εισαγόμενα και εξαγόμενα προϊόντα από τα αθηναϊκά λιμάνια.   γ) Φόρος των συμμάχων → Το συμμαχικό ταμείο μεταφέρθηκε στην Αθήνα (454 π.Χ. , 8.000 τάλαντα),  τακτικοί  και  έκτακτοι  φόροι  προς  τους  συμμάχους  υπό  μορφή  πολεμικών  αποζημιώσεων.  

 δ)  Έκτακτες  εισφορές  →  Θεσμός  της  λειτουργίας  που  αφορούσε  τους  πλουσιότερους  πολίτες και είχε υποχρεωτικό και τιμητικό ταυτόχρονα χαρακτήρα (οι βασικές λειτουργίες: χορηγία, τριηραρχία, αρχιθεωρία, εστίαση, γυμνασιαρχία).  

Β. Δημοπούλου, Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου. Διαγράμματα.

Πηγή:
http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/WorkSheets/12_Dimopoulou-Diagrammatics-in-History-A.pdf

2. ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤIΚΟ ΠΟΛIΤΕYΜΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟIΕIΤΑI - Ο ΠΕΡIΚΛΗΣ ΚΑI ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤIΚΟ ΠΟΛIΤΕYΜΑ from Kvarnalis75

3. Η λειτουργία του πολιτεύματος - οι λειτουργίες from Kvarnalis75

Υποστηρικτικό υλικό:
 -Ορισμός των εννοιών «πόλις», «πολίτης», Αριστοτέλης, Πολιτικά, ΙΙΙ, 1275a 1-25, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=42&m=1
-Πηγές για τους θεσμούς, τα αξιώματα της αρχαίας Αθήνας και για τον ρόλο της κλήρωσης: Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 43.1-2, 44.4, 45.4, 46.1, 49.1-2, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_pol.html
-Το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας], Θουκυδίδης, Ο Επιτάφιος του Περικλή, 2.37.1 , Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=182
-Η προσωπικότητα του Περικλή], Θουκυδίδης, Ιστορίαι, 2.65.8-9, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=182
-Οι Αθηναίοι αποφασίζουν να ανακαλέσουν την απόφαση τιμωρίας των κατοίκων της Μυτιλήνης που αποστάτησαν το 427 π.Χ, Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Γ΄ 36: http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/vivlio3_1.htm
Ο λόγος του Κλέωνα υπέρ της τιμωρίας και ο αντίλογος του Διοδότου, Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Γ΄, 37 και 46: http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/vivlio3_1.htm

Προτεινόμενες δραστηριότητες:
1. Το περιεχόμενο του όρου πολίτης σύμφωνα με το κείμενο του Αριστοτέλη. Ποιοι από όσους αποκλείονται από αυτό το δικαίωμα αναφέρονται από τον Αριστοτέλη και ποιοι όχι. Αιτιολόγηση των απαντήσεων.
2. Ο ρόλος του ναυτικού στην αρχαία Αθήνα και η χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στο λαό.
3. Αναφορά των θεσμών στους οποίους συμμετέχει ο λαός και διερεύνηση του εύρους συμμετοχής του σε αυτούς.
4. Διερεύνηση του διλήμματος που αντιμετώπιζε ο αθηναϊκός λαός στην άσκηση εξουσίας μέσα από το παράδειγμα της αποστασίας των Μυτιληναίων και τα επιχειρήματα των δύο ομιλητών.
5. Λαός και ηγετικές προσωπικότητες: διερεύνηση της σχέσης μέσα από το παράδειγμα του Περικλή και του Κλέωνα.

Οικονομία :
- «Η εκμετάλλευση των ορυχείων», Φωτόδενδρο,
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9640
Πηγές, «Η οικονομία στην ελληνική αρχαιότητα», Φωτόδενδρο: http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9611

Λειτουργίες:
-Θουκυδίδης, Ιστορίαι 6.16.1-4, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_soc.html
-Ξενοφών, Oικονομικός 2.4-6, ΙΜΕ:
http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_soc.html
-ο τιμητικός χαρακτήρας των λειτουργιών, Δημοσθένης, Κατά Στεφάνου ψευδομαρτυριών Α΄, 66, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=82
-«Μνημείο του Λυσικράτη», Βικιπαίδεια: https://goo.gl/ONNqE3
-«Οδός Τριπόδων-Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτους (335/4 π.Χ» και τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς και των περιχώρων της], ΕΙΕ: http://www.eie.gr/archaeologia/gr/02_DELTIA/Street_of_Tripods_Lysikrates.aspx

Προτεινόμενες δραστηριότητες:
1.Εξέταση του ρόλου των λειτουργιών και των χορηγών στην αρχαία Αθήνα. Συζήτηση για τον ρόλο των χορηγών σήμερα και τη σχέση τους με την κοινωνία.
2. Ο ρόλος των δούλων στην αρχαία Αθήνα.

4. Η ΣYΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟIΝΩΝIΑΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡIΝΗ ΖΩΗ from Kvarnalis75

5. Η ΔIΑΔIΚΑΣIΑ ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ - Ο ΑΘΗΝΑIΟΣ ΚΑI Η ΕΡΓΑΣIΑ - Η ΑΘΗΝΑ ΓIΟΡΤΑΖΕI from Kvarnalis75

ΕΝΑΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΣ ΛΗΣΤΗΣ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΩΜΑΝΟΣ

Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.) - Η συμμαχία της Δήλου-Αθηναϊκή ηγεμονία

ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ: ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 480-323 Π.Χ from Demirakou M

1. Η Συμμαχία της Δήλου - η Συμμαχία όργανο της αθηναϊκής ηγεμονίας from Kvarnalis75

Υποστηρικτικό υλικό:

 -Διαδραστική εφαρμογή και πηγές, «Από τη Συμμαχία της Δήλου στην ηγεμονία της Αθήνας», 

Φωτόδενδρο: http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9512

- Η Συμμαχία της Δήλου: Οι πρωταγωνιστές

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/9513

-Συμμαχία της Δήλου - Αθηναϊκή ηγεμονία (478-449π.Χ.)

http://www.odyssey.com.cy/main/default.aspx?tabID=147&itemID=2114&mid=1266

-Επιλεγμένα αποσπάσματα σχετικά με την ίδρυση της αθηναϊκής συμμαχίας, τις υποχρεώσεις των συμμάχων, τις αποστασίες, τον ρόλο Κίμωνα, την αποικιστική πολιτική Αθηναίων, Θουκυδίδης, Ιστορίαι Α΄94-101:

http://www.mikrosapoplous.gr/thucy/vivlia/vivlio1.htm

- Πώς βλέπουν οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοι τη συμμαχία, Ξενοφών, Aθηναίων Πολιτεία 1.15, ΙΜΕ:

http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_soc.html

-Ο Περικλής ενθαρρύνει τους Αθηναίους για την οικονομική τους κατάσταση πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο αναφερόμενος στα έσοδα από τη φορολογία των συμμάχων, Θουκυδίδης, Ιστορίαι 2.13.3, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία στο Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα:

http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=178

- Κριτική για την Αθηναϊκή ηγεμονία, Aνδοκίδης, Περί της προς Λακεδαιμονίους Ειρήνης 37-38, ΙΜΕ:

http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_econ.htm

-  Φορολόγηση των συμμάχων, προσπορισμός εσόδων από τον Αλκιβιάδη], Aνδοκίδης, Κατά Αλκιβιάδου 11, ΙΜΕ:

http://www.ime.gr/chronos/05/gr/sources/index_econ.html

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

1. Η σημασία της Αθηναϊκής συμμαχίας/ηγεμονίας για τους Αθηναίους.

2. Σχολιασμός των μεθόδων με τις οποίες οι Αθηναίοι επιβλήθηκαν στους συμμάχους. Συζήτηση σχετικά με τη συμβατότητα αυτών των μεθόδων με το δημοκρατικό πολίτευμα.

Τρύπες - Μια υπέροχη ευκαιρία

Πληγώνοντας τις "Πεταλούδες"

Το 1949 στον Άγιο Δομίνικο, μία γυναίκα, η Μινέρβα Μιραμπάλ, λέει «όχι» στη σεξουαλική επίθεση του δικτάτορα Τρουχίγιο, τον χαστουκίζει και φεύγει. Μαζί με τις αδερφές της θα γίνουν σύντομα το σύμβολο του αντιδικτατορικού και φεμινιστικού αγώνα, ηγούμενες ενός ολόκληρου κινήματος για την ανατροπή του τυράννου. Στις 25 Νοεμβρίου του 1960, το καθεστώς του Τρουχίγιο βασανίζει και δολοφονεί τις τρεις αδερφές Μιραμπάλ, ή αλλιώς τις «Πεταλούδες» (Las Mariposas), υπογράφοντας ταυτόχρονα και την καταστροφή του. Στη μνήμη των «τριών αδερφών που ανέτρεψαν μία δικτατορία», η 25η Νοεμβρίου ανακηρύχθηκε το 1999 ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Εν έτει 2017 όμως, οι κοινωνίες μας απέχουν πολύ ακόμα από αυτό το στάδιο.

της Τζένης Τσιροπούλου και του Θάνου Καμήλαλη

Οι αδερφές Μιραμπάλ ήταν ηγετικές φυσιογνωμίες του «κινήματος της 14ης Ιούνιου», που αγωνίστηκε για την ανατροπή του δικτάτορα Τρουχίγιο και τα δικαιώματα των γυναικών. Ο Τρουχίγιο, τύραννος στον Άγιο Δομίνικο από το 1930, κυνήγησε άγρια τις «Πεταλούδες» και την οικογένειά τους, διατάσσοντας τη δολοφονία τους κατά τη διάρκεια τού επισκεπτηρίου στις φυλακές όπου κρατούνταν οι άντρες τους. Η δολοφονία των τριών από τις τέσσερις αδερφές Μιραμπάλ προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή ενάντια στο καθεστώς του Τρουχίγιο, οδηγώντας τελικά στη δολοφονία του, λίγους μήνες αργότερα, από ανώτατους αξιωματικούς του στρατού. Ο αγώνας των «Πεταλούδων» αναγνωρίστηκε από την παγκόσμια κοινότητα στις 25 Νοεμβρίου του 1999, ανακηρύσσοντας τες σύμβολα της μάχης για τα δικαιώματα των γυναικών και την ελευθερία.

Η Πάτρια, η Μαρία και η Αντωνία. Οι τρεις δολοφονημένες αδερφές Μιραμπάλ. 

Μια παγκόσμια μάστιγα ανάλογη του καρκίνου και των τροχαίων

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του ΟΗΕ για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών του 1993, ως «βία κατά των γυναικών» νοείται οποιαδήποτε ενέργεια βίας εξαιτίας του φύλου, η οποία καταλήγει, ή είναι πιθανόν να καταλήξει, σε σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών για τέτοιες ενέργειες, του εξαναγκασμού, ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας είτε αυτό συμβαίνει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή.

Τα στοιχεία οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, μιλούν από μόνα τους και παρουσιάζουν μια παγκόσμια μάστιγα, ανάλογη του καρκίνου και των τροχαίων ατυχημάτων. Μολονότι συχνά η βία κατά των γυναικών συνδέεται με χώρες εκτός του δυτικού κόσμου, τα στοιχεία για την Ευρώπη και για χώρες όπως οι ΗΠΑ, δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με σχετικές μελέτες:

• Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον ερωτικό σύντροφο. Μία στις τρεις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα κακοποιηθεί από το σύντροφό της.
• Οι μισές από τις γυναίκες θύματα ανθρωποκτονίας έχουν δολοφονηθεί από (νυν ή πρώην) σύζυγο ή σύντροφο. Για τους άνδρες, το ποσοστό αυτό βρίσκεται στο 8%.
• Μία στις πέντε γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού.
• Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία.
• Περίπου 120 εκατ. γυναίκες, λίγο παραπάνω από το 10% του γυναικείου πληθυσμού παγκοσμίως, έχει υπάρξει θύμα βιασμού ή έχει δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση.
• Στην Ευρώπη, το 33% των γυναικών έχει υπάρξει θύμα βίας σε κάποια στιγμή της ζωή του μετά την ηλικία των 15 ετών. Μια στις δεκά επίσης, έχει δεχτεί κάποια μορφή παρενόχλησης μέσω του διαδικτύου, με τον κίνδυνο να είναι μεγαλύτερος για τις γυναίκες μεταξύ 18 και 29 ετών. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας (ΕΙΕ), που δημοσιεύθηκαν το 2016, μέσα σε έναν χρόνο 16.700.000 γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπέστησαν σωματική βία ή σεξουαλική κακοποίηση.

Συνέχεια: https://www.thepressproject.gr/article/120249/Emfuli-endooikogeneiaki-bia-kata-gunaikon

Animated φιλόσοφοι ΕΤ3 Επ. 8 ~ Αριστοτέλης

Ο Αριστοτέλης, ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους όλων των εποχών. Ο Αριστοτέλης έθεσε με το έργο του τη βάση όλης της σύγχρονης λογικής, όπως και τα θεμέλια της μετέπειτα επιστημονικής σκέψης.
Σενάριο-σκηνοθεσία: Γιώργος Χατζηβασιλείου
Εκτέλεση Animation: Minotaur Digital Arts (MDA)
Εκτέλεση παραγωγής: Ιάκωβος Δισλής
Βοηθός σεναρίου – σκηνοθεσίας: Θοδωρής Καμπουρίδης

https://webtv.ert.gr/ert3/animated-filosofi-aristotelis/

Οι 16 Συνήθειες του Μυαλού που πρέπει να καλλιεργούνται στο σχολείο

Οι 16 Συνήθειες του Μυαλού είναι λειτουργικά εργαλεία που χρειάζεται να χρησιμοποιεί κάθε αποτελεσματικό, σκεπτόμενο μυαλό όταν βρίσκεται μπροστά σε ένα μικρό ή μεγάλο πρόβλημα, ένα ερώτημα, μια άγνωστη κατάσταση. Όσο νωρίτερα καλλιεργηθούν τόσο περισσότερο κατακτούνται και χρησιμοποιούνται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του κάθε έξυπνου ανθρώπου. Ένας χώρος που μπορούν να καλλιεργηθούν είναι το σχολείο. Αν καλλιεργούνται συνειδητά και συστηματικά, παρόλο που τις εφαρμόζουμε ασυνείδητα, μας δίνουν την δυνατότητα να διαχειριζόμαστε καλύτερα τα ζητήματά μας και να καταλήγουμε σε λύσεις που μας ικανοποιούν, μας δυναμώνουν και μας κάνουν ξεχωριστούς.

1. Η πρώτη συνήθεια του μυαλού είναι: Η ΕΠΙΜΟΝΗ

H επιμονή είναι η δίδυμη αδελφή του εξαιρετικού αποτελέσματος. Το ένα είναι θέμα ποιότητας. Το άλλο είναι θέμα χρόνου.

Οι αποτελεσματικοί άνθρωποι επιμένουν σε αυτό που έχουν να κάνουν μέχρι να το τελειώσουν. Δεν τα παρατάνε εύκολα. Έχουν την ικανότητα να αναλύουν το πρόβλημα, να δημιουργούν ένα σύστημα, μια δομή, να αναπτύσσουν μια στρατηγική για να λύσουν το πρόβλημα. Διαθέτουν μια γκάμα από εναλλακτικές στρατηγικές για να επιλύουν προβλήματα. Αν τα στοιχεία τους δείχνουν ότι η στρατηγική που ακολουθούν δεν είναι η κατάλληλη, στρέφονται σε μια άλλη. Μπορούν να αντιληφθούν πότε μια θεωρία, μια ιδέα, ένας κανόνας είναι ακατάλληλα και να στραφούν σε άλλα. Έχουν συστηματοποιήσει τις μεθόδους τους και γνωρίζουν πώς να ξεκινήσουν, τι βήματα να ακολουθήσουν και τι δεδομένα να έχουν στην διάθεσή τους, καθώς και τον τρόπο να τα συγκεντρώσουν. Επειδή μπορούν να υποστηρίξουν την διαδικασία επίλυσης ενός προβλήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν φοβούνται τις ασαφείς καταστάσεις.

Οι μαθητές τα παρατάνε και μάλιστα απελπίζονται κιόλας αν δεν έχουν σύντομα στην διάθεσή τους την απάντηση σε ένα πρόβλημα. Μερικές φορές μπορεί να τσαλακώσουν και να πετάξουν το χαρτί τους λέγοντας «Δεν μπορώ να το κάνω αυτό» ή «Είναι πολύ δύσκολο» ή να δώσουν μια οποιαδήποτε απάντηση για να ξεμπερδέψουν και ν απαλλαγούν από αυτό που τους ζορίζει. Κάποια παιδιά μπορεί να υποφέρουν από διάσπαση προσοχής ή να δυσκολεύονται να διατηρήσουν εστιασμένη την προσοχή τους για αρκετό χρόνο, μπορεί να δυσκολεύονται να αναλύσουν το πρόβλημα ή να αναπτύξουν μια στρατηγική για να το επιλύσουν. Μπορεί επίσης η γκάμα των στρατηγικών τους να είναι περιορισμένη. Έτσι τα παρατάνε γιατί δεν ξέρουν τι άλλο να κάνουν.

Αυτό που θέλουμε να μάθουμε στα παιδιά είναι ότι η επιμονή και η συστηματική δουλειά και καλλιεργούνται και φέρνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μάθημα πρώτο λοιπόν, ΕΠΙΜΟΝΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ.

2. H ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ!

«…η ικανότητα του ανθρώπου να αναβάλει την άμεση ικανοποίησή του, εστιάζοντας σε έναν πιο μακροπρόθεσμο στόχο, είναι ίσως η ουσία του αυτοελέγχου, είναι η δύναμη να ελέγχουμε την παρόρμηση για χάρη του στόχου είτε πρόκειται να στήσουμε μια επιχείρηση, είτε να λύσουμε μια εξίσωση, είτε να διεκδικήσουμε ένα μετάλλιο» Daniel Goleman «Συναισθηματική Νοημοσύνη»

Γιατί είμαστε επιρρεπείς στη συνωμοσιολογία;

Kάθε γεγονός που γνωρίζει μεγάλη προβολή από τα μέσα ενημέρωσης –από τη γέννηση του Ισλαμικού Κράτους έως την τρομοκρατική επίθεση εναντίον του περιοδικού «Charlie Hebdo» και από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 ώς την οικονομική κρίση του 2008– ενδέχεται να πυροδοτήσει συνωμοσιολογικές θεωρίες.

Οι ρίζες τέτοιων κατασκευών απλώνονται στη λαϊκή κουλτούρα και στη σύγχρονη ιστορία, ενώ στηρίζονται και σε ορισμένες μηχανορραφίες οι οποίες υπήρξαν πραγματικά. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η ανυποληψία στην οποία έχουν περιπέσει οι θεσμοί είναι το καλύτερο μέσο για την διάδοση της συνωμοσιολογικής ρητορικής.

Παντού υπάρχουν συνωμοσίες / πουθενά δεν υπάρχουν συνωμοσίες: όταν η συζήτηση φτάνει σε αυτό το θέμα, σπάνια κατορθώνει να αποφύγει έναν από αυτούς τους δύο τόσο συμμετρικούς σκοπέλους. Όταν, το 2004, οι πέντε μεγάλες εταιρείες της Wall Street άσκησαν πιέσεις για να πραγματοποιηθεί μια συνεδρίαση της Securities and Exchange Commission (SEC, ο ρυθμιστής των αμερικανικών χρηματαγορών), η οποία αποφάσισε την κατάργηση του «κανόνα Picard» που περιόριζε στο 12 τον συνολικό συντελεστή μόχλευσης των επιχειρηματικών τραπεζών (1) και η οποία κρατήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα μυστική, θα πρέπει να διακατέχεται κανείς από διστακτικότητα, που να αγγίζει τα όρια της απόλυτης στενομυαλιάς, για να μην δει σε όλη αυτήν την ιστορία την κρυφή και συντονισμένη δράση μιας ομάδας εξαιρετικά ισχυρών οργανωμένων συμφερόντων. Συνεπώς, συνωμοσίες υπάρχουν, όπως για παράδειγμα η προαναφερθείσα, η οποία μάλιστα και στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία.

Χωρίς αμφιβολία, η συγκεκριμένη συνωμοσία δεν αρκεί από μόνη της για να μας προσφέρει όλα τα κλειδιά της ανάλυσης που απαιτείται για την εξήγηση της οικονομικής κρίσης –κι ίσως αυτό να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αδυναμίες της συνωμοσιολογίας, ακόμα κι όταν εστιάζει την προσοχή της σε αληθινά γεγονότα. Η αδυναμία της συνίσταται στον μονοϊδεασμό της (2), δηλαδή στο ένα και μοναδικό γεγονός το οποίο θα εξηγήσει τα πάντα, στην αποκλειστική ιδέα η οποία μπορεί να περιγράψει τα πάντα, στην κρυμμένη σύσκεψη στην οποία αποφασίστηκαν τα πάντα. Τυπικό παράδειγμα συνωμοσιολογικού μονοϊδεασμού αποτελεί η Λέσχη Μπίλντερμπεργκ (ή η Τριμερής) (3). Η Λέσχη Μπίλντερμπεργκ υπάρχει! Κι η Τριμερής επίσης. Συνεπώς, το πρόβλημα δεν συνίσταται στην απόδειξη των γεγονότων, αλλά στην απόδειξη της αιτιώδους σχέσης που τους αποδίδεται. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την περίπτωση της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ ή της Τριμερούς, οι οποίες έχουν αναχθεί σε μοναδικούς και παντοδύναμους οργανωτές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Για να αποδομήσουμε τον μονοϊδεασμό της συνωμοσιολογικής αντίληψης για τον κόσμο, αρκεί να προβούμε στο εξής πείραμα: ας φανταστούμε μια διαφορετική παγκόσμια τάξη πραγμάτων, έναν κόσμο δίχως Λέσχη Μπίλντερμπεργκ ή Τριμερή. Θα είχε άραγε κατορθώσει αυτός ο υποθετικός κόσμος να αποφύγει τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση;

Η χιονισμένη Ήπειρος από ψηλά...

Οι παρτιζάνοι των Αθηνών / Athens Resistance (1941–1944)

Ένα ντοκιμαντέρ για την εαμική Αντίσταση την περίοδο της Κατοχής στην Αθήνα (’41-’44). Δεκατέσσερις αφηγήσεις. Δεκατέσσερις ιστορίες. Ένας λαός ενάντια στους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές και στους ντόπιους συνεργάτες τους. Ένα ντοκιμαντέρ για τη συλλογική μνήμη.

Τραγούδια της βροχής

Μια επιλογή τραγουδιών με θέμα τη βροχή , από το ροκ ως το λαϊκό.

Active member-Βροχή

Τα απογεύματα της Κυριακής στον καμβά 15 διάσημων ζωγράφων

Ενώ η Κυριακή γενικά είναι μια μέρα ελευθερίας, ξεκούρασης, διασκέδασης, εντούτοις τ απογεύματά της δεν είναι λίγοι αυτοί που τα θεωρούν μελαγχολικά και καταθλιπτικά. Μάλιστα υπάρχει ένα φαινόμενο που λέγεται «Σύνδρομο του απογεύματος της Κυριακής».

Τα συμπτώματά του είναι απάθεια, θλίψη, αλλά και φόβος. Προφανώς την Κυριακή το απόγευμα κάνουμε τον απολογισμό του Σαββατοκύριακου κι εκτιμούμε εάν οι στόχοι και οι προσδοκίες μας επαληθεύτηκαν ή όχι. Αν δεν εκπληρώθηκαν μας δημιουργείται μια αίσθηση αποτυχίας που οδηγεί σε ένα αίσθημα κενού και μελαγχολίας. Ίσως απλά δεν προλάβαμε να κάνουμε όσα επιθυμούσαμε. Ίσως είχαμε απλά μεγάλες προσδοκίες. Και φυσικά ίσως θέλαμε να είναι πάντα Κυριακή…

Ας δούμε όμως με τι χρώματα και διάθεση απεικόνισαν διάσημοι ζωγράφοι αυτά τα Κυριακάτικα απογεύματα;

Την Κυριακή το απόγευμα στο νησί της La Grande Jatte -Georges Seurat 1884

Ένας από τους πιο διάσημους πίνακες όλων των εποχών. Θεωρείται ένα από τα πιο αξιόλογα έργα του 19ου αιώνα,

Χρησιμοποιώντας την μοναδική τεχνική του Πουαντιλισμού, ο Σερά εκτός από τις εκατομμύρια τελείες, σ’ αυτό το έργο του δούλεψε με καινοτόμους τεχνικές για την εποχή του. Σε έναν μεγάλο καμβά ο καλλιτέχνης απεικόνισε κατοίκους της πόλης να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους στο πάρκο, στο νησί Γκραντ Ζατ του ποταμού Σηκουάνα, ένα ηλιόλουστο κυριακάτικο απόγευμα. Βλέπουμε ανθρώπους να περπατούν κάτω από τα δέντρα σε ζευγάρια, με την οικογένεια ή με τα παιδιά τους, να ξεκουράζονται, να κάνουν βαρκάδα, να ψαρεύουν. Ο Σερά απεικόνισε τη μεσαία αστική τάξη του Παρισιού, ένα θέμα που αναπαριστούσαν συχνά οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι. Αυτό που μας κάνει εντύπωση στον πίνακα είναι ότι οι άνθρωποι, στον δημόσιο αυτόν χώρο, δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, οι ανθρώπινες φιγούρες είναι στατικές, μοιάζουν «παγωμένες» στον χρόνο, παραδομένες στις σκέψεις τους.

Προτεινόμενη ταινία: "Mandariinid", (Μανταρίνια) του Zaza Urushadze

http://cinephilia.gr/index.php/tainies/europa/4896-mandariinid-zaza-urushadze#

Ιστορία Α΄ Λυκείου: Αρχαϊκή Εποχή - Μεθοδολογική διαχείριση /επεξεργασία πηγών

ΘΕΜΑ

Αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις:

1.               Πώς γεννήθηκε ο θεσμός της πόλης κράτους;

2.               Ποια ήταν τα συστατικά της στοιχεία από γεωγραφική άποψη;

Η προέλευση της πόλης-κράτους και οι λόγοι ύπαρξης της

Είναι φανερό λοιπόν ότι η πόλη δεν είναι η εγκατάσταση των ανθρώπων σε μια περιοχή και το ότι δεν αδικούνται μεταξύ τους και ότι έχουν σχέσεις συναλλαγής. Αυτά είναι αναγκαία για να υπάρξει μια πόλη, αλλά και εάν όλα αυτά θα συμβούν, δεν υπάρχει μία πόλη, αλλά μόνο όταν θα υπάρξει σωστή επικοινωνία και των οικογενειών και των γενών χάριν τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο όμως δε θα συμβεί παρά μόνο με την εγκατάσταση σε μια περιοχή και με τις επιγαμίες των κατοίκων, γι' αυτό και δημιουργήθηκαν ανά τις πόλεις δεσμοί από επιγαμίες και θρησκευτικές τελετές και Ουσίες και τρόποι κοινής συμβίωσης. Όλα αυτά είναι έργο φιλικής διάθεσης, γιατί και η επιθυμία για συμβίωση είναι φιλική διάθεση. Σκοπός, λοιπόν, της πόλης είναι το ζειν καλώς και όλα αυτά υπάρχουν για την επιτυχία του τελικού στόχου. Πόλη, λοιπόν, είναι η ένωση συγγενικών ομάδων και κοινοτήτων με σκοπό την επιτυχία μιας τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο είναι, όπως είπαμε. η ευτυχισμένη και ενάρετη ζωή. Επομένως, πρέπει να θέσουμε ότι η πολιτική κοινωνία είναι προς χάριν των καλών πράξεων των πολιτών και όχι μόνο για τη συμβίωσή τους. 

Αριστοτέλης, Πολιτικά 1280b 32-45' 1281a 1-4.

………………………………………………………………………………………………...................

1.      Πώς γεννήθηκε ο θεσμός της πόλης κράτους;

2.      Ποια ήταν τα συστατικά της στοιχεία από γεωγραφική άποψη;

………………………………………………………………………………………….........................

Η προέλευση της πόλης-κράτους και οι λόγοι ύπαρξης της

Είναι φανερό λοιπόν ότι η πόλη δεν είναι η εγκατάσταση των ανθρώπων σε μια περιοχή και το ότι δεν αδικούνται μεταξύ τους και ότι έχουν σχέσεις συναλλαγής. Αυτά είναι αναγκαία για να υπάρξει μια πόλη, αλλά και εάν όλα αυτά θα συμβούν, δεν υπάρχει μία πόλη, αλλά μόνο όταν θα υπάρξει σωστή επικοινωνία και των οικογενειών και των γενών χάριν τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο όμως δε θα συμβεί παρά μόνο με την εγκατάσταση σε μια περιοχή και με τις επιγαμίες των κατοίκων, γι' αυτό και δημιουργήθηκαν ανά τις πόλεις δεσμοί από επιγαμίες και θρησκευτικές τελετές και θυσίες και τρόποι κοινής συμβίωσης. Όλα αυτά είναι έργο φιλικής διάθεσης, γιατί και η επιθυμία για συμβίωση είναι φιλική διάθεση. Σκοπός, λοιπόν, της πόλης είναι το ζειν καλώς και όλα αυτά υπάρχουν για την επιτυχία του τελικού στόχου. Πόλη, λοιπόν, είναι η ένωση συγγενικών ομάδων και κοινοτήτων με σκοπό την επιτυχία μιας τέλειας και αυτάρκους ζωής. Τούτο είναι, όπως είπαμε. η ευτυχισμένη και ενάρετη ζωή. Επομένως, πρέπει να θέσουμε ότι η πολιτική κοινωνία είναι προς χάριν των καλών πράξεων των πολιτών και όχι μόνο για τη συμβίωσή τους.

Αριστοτέλης, Πολιτικά 1280b 32-45' 1281a 1-4.

………………………………………………………………………………………………………

1. Οι ιστορικοί χρησιμοποίησαν τον όρο πόλη-κράτος για να δηλώσουν την έννοια του χώρου και συγχρόνως της οργανωμένης κοινότητας ανθρώπων κάτω από μια εξουσία. Η οργάνωση προϋποθέτει την κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο, που αντιστοιχεί σε όρια μιας πύλης ή μιας ευρύτερης περιοχής μαζί με την πόλη, και τη συγκρότηση εξουσίας για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων.

2. Έτσι η πόλη-κράτος παρουσιάζει τα ακόλουθα συστατικά στοιχεία:
♦ Από άποψη γεωγραφική, διαμορφωνόταν συνήθως σε ένα χώρο, κέντρο άσκησης της εξουσίας, τειχισμένο τις περισσότερες φορές, που ονομαζόταν πόλις ή άστυ, και σε μια ευρύτερη περιοχή γύρω απ' αυτόν, καλλιεργήσιμη με διάσπαρτους μικρότερους οικισμούς, τις κώμες, που ήταν η ύπαιθρος χώρα.

……………………………………………………………………………………………….................

1. Οι ιστορικοί χρησιμοποίησαν τον όρο πόλη-κράτος για να δηλώσουν την έννοια του χώρου και συγχρόνως της οργανωμένης κοινότητας ανθρώπων κάτω από μια εξουσία. Η οργάνωση προϋποθέτει την κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο, που αντιστοιχεί σε όρια μιας πόλης ή μιας ευρύτερης περιοχής μαζί με την πόλη, και τη συγκρότηση εξουσίας για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων. Ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» του αναφέρει πως πόλη-κράτος δεν συνιστά μόνο η εγκατάσταση ανθρώπων σε μια περιοχή, η επικράτηση δικαιοσύνης και οι σχέσεις οικονομικής δοσοληψίας. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον φιλόσοφο της κλασικής εποχής, για το σχηματισμό της πόλης – κράτους αναγκαίες είναι οι επιγαμίες των κατοίκων, η κοινή λατρευτική ζωή, οι κοινοί τρόποι συνύπαρξης και η φιλική διάθεση μεταξύ τους με στόχο την αυτάρκεια, την ευτυχισμένη ζωή. Ο Αριστοτέλης βλέπει στην οργάνωση της πόλης την επιθυμία όχι απλώς για επιβίωση αλλά για καλή ζωή.

2. Έτσι η πόλη-κράτος παρουσιάζει τα ακόλουθα συστατικά στοιχεία:
♦ Από άποψη γεωγραφική, διαμορφωνόταν συνήθως σε ένα χώρο, κέντρο άσκησης της εξουσίας, τειχισμένο τις περισσότερες φορές, που ονομαζόταν πόλις ή άστυ, και σε μια ευρύτερη περιοχή γύρω απ' αυτόν, καλλιεργήσιμη με διάσπαρτους μικρότερους οικισμούς, τις κώμες, που ήταν η ύπαιθρος χώρα.

Ουμπέρτο Έκο – Η απώλεια της ιδιωτικότητας

Το πρώτο πράγμα που τέθηκε σε κρίση από την παγκοσμιοποίηση των επικοινωνιών μέσω του Ίντερνετ, είναι η έννοια των συνόρων. Η έννοια των συνόρων είναι αρχαία όσο και το ανθρώπινο είδος, ή μάλλον, όσο όλα τα ζωικά είδη.

Η ηθολογία μας διδάσκει ότι κάθε ζώο αναγνωρίζει γύρω από το ίδιο και τα όμοιά του μια σφαίρα σεβασμού, μια περιοχή μέσα στην οποία αισθάνεται ασφαλές και θεωρεί αντίπαλο όποιον διασχίσει αυτό το όριο. Η πολιτισμική ανθρωπολογία μας έδειξε ότι αυτή η προστατευτική σφαίρα ποικίλλει ανάλογα με τους πολιτισμούς, και για ορισμένους λαούς μια εγγύτητα του συνομιλητή που άλλοι λαοί θεωρούν έκφραση εμπιστοσύνη, θεωρείται εισβολή και επιθετικότητα.

Σε ανθρώπινο επίπεδο, αυτή η ζώνη προστασίας εκτείνεται από το άτομο στην κοινότητα. Τα όρια -των πόλεων, της  περιοχής, του βασιλείου- θεωρούνταν ανέκαθεν μια συλλογική διεύρυνση των ατομικών σφαιρών προστασίας Ας αναλογιστούμε πόσο ο λατινικός τρόπος σκέψης επέμενε στην έννοια των συνόρων, σε σημείο μάλιστα ώστε να βασίσει τον μύθο της ίδρυσης του σε μια τέτοια παραβίαση της  περιοχής: ο Ρωμύλος χαράζει κάποια όρια και σκοτώνει τον αδερφό του, επειδή δεν τα σεβάστηκε.

Ο Ιούλιος Καίσαρ, διασχίζοντας τον Ρουβίκωνα, αντιμετωπίζει την ίδια αγωνία που ίσως  ένιωσε ο Ρώμος πριν καταπατήσει το όριο που είχε χαράξει ο αδερφός του. Ξέρει ότι διασχίζοντας εκείνο το ποτάμι, εισβάλλει ένοπλα σε ρωμαϊκή περιοχή. Το αν μετά θα κατευθυνθεί προς το Ρίμινι, όπως κάνει στην αρχή ή θα βαδίσει προς τη Ρώμη, είναι άσχετο: η ιεροσυλία διαπράττεται τη στιγμή που διασχίζει τα σύνορα και είναι αμετάκλητη. Ο κύβος ερρίφθη.

Οι Έλληνες ήξεραν τα όρια της πόλεως και αυτά τα όρια χαράσσονταν από τη χρήση της  ίδιας γλώσσας – ή των διάφορων διαλέκτων της. Οι βάρβαροι άρχιζαν εκεί όπου δεν μιλιούνταν πια τα ελληνικά.

Μερικές φορές, η έννοια των (πολιτικών) συνόρων ήταν τόσο επίμονη ώστε να προκαλεί την ανέγερση ενός τείχους μέσα στην ίδια πόλη, προκειμένου να καθοριστεί ποιος ήταν από δω και ποιος από κει. Και, τουλάχιστον για τους Ανατολικογερμανούς, το να περάσουν τα σύνορα τους εξέθετε στην ίδια τιμωρία που βρήκε και ο μυθικός Ρώμος. Το παράδειγμα του Ανατολικού Βερολίνου μάς λέει στην ουσία κάτι που στην πραγματικότητα αφορά κάθε σύνορο. Το σύνορο όχι μόνο προστατεύει την κοινότητα από μια επίθεση ξένων, αλλά και από το βλέμμα τους. Τα τείχη και το γλωσσικό φράγμα μπορούν να χρησιμεύσουν σε ένα δεσποτικό καθεστώς για να κρατήσει τους υπηκόους του σε άγνοια γύρω απ’ τα όσα συμβαίνουν αλλού, αλλά εν γένει εγγυώνται στους πολίτες ότι οι πιθανοί εισβολείς δεν έχουν πληροφορίες για τα ήθη, για τα πλούτη, για τις εφευρέσεις, για τα συστήματα καλλιέργειάς τους. Το μεγάλο σινικό τείχος δεν προστάτευε μόνο τους υπηκόους του Βασιλείου του Ουρανού από τις εισβολές, αλλά διασφάλιζε και το μυστικό της παραγωγής του μεταξιού.

Αντίστροφα, οι υπήκοοι ανέκαθεν πλήρωναν αυτή την κοινωνική μυστικοπάθεια αποδεχόμενοι την απώλεια της ιδιωτικής τους μυστικοπάθειας. Διαφόρου τύπου ανακρίσεις, κοσμικές ή Θρησκευτικές, είχαν δικαίωμα να παρακολουθούν τη συμπεριφορά και συχνά μάλιστα τις σκέψεις των υπηκόων, και ας μην μιλήσουμε για τους τελωνειακούς και φορολογικούς νόμους μέσω των οποίων θεωρούνταν πάντα σωστό ο ιδιωτικός πλούτος των πολιτών να είναι γνωστός στο κράτος.

Με το Ίντερνετ η ίδια η έννοια του εθνικού κράτους μπαίνει σιγά σιγά σε κρίση. Το Ίντερνετ δεν είναι απλώς το μέσον που επιτρέπει να δημιουργηθούν διεθνείς και πολύγλωσσες chat lines. Σήμερα, μια πόλη της Πομερανίας μπορεί να αδελφοποιηθεί με ένα κέντρο της Εστρεμαδούρα, βρίσκοντας on line κοινά ενδιαφέροντα και εμπορικές συναλλαγές πέρα από τις εθνικές οδούς που ακόμα διασχίζουν σύνορα. Σήμερα, μέσα στα ακατάπαυστα κύματα των μεταναστών, είναι όλο και πιο εύκολο για μια μουσουλμανική κοινότητα της Ρώμης να συνδεθεί με μια μουσουλμανική κοινότητα του Βερολίνου.

Ωστόσο, αυτή η πτώση των συνόρων προκάλεσε δύο αντίθετα φαινόμενα. Από τη μια, δεν υπάρχει πια εθνική κοινότητα που να μπορεί να εμποδίσει τους πολίτες της να γνωρίσουν αυτό που συμβαίνει σε άλλες χώρες και σύντομα θα είναι αδύνατο να εμποδίσεις τον πολίτη οποιοσδήποτε δικτατορίας να μαθαίνει σε πραγματικό χρόνο αυτό που συμβαίνει αλλού. Από την άλλη, η αυστηρή παρακολούθηση που ασκούν τα κράτη στις δραστηριότητες των πολιτών πέρασε σε άλλα κέντρα εξουσίας που είναι τεχνολογικά σε θέση (αν και όχι πάντα νόμιμα) να γνωρίζουν σε ποιον γράψαμε, τι αγοράσαμε, ποια ταξίδια κάναμε, ποιες είναι οι εγκυκλοπαιδικές παραξενιές μας και ακόμα και οι σεξουαλικές προτιμήσεις μας.

Ακόμα και ο δύστυχος παιδεραστής του παλιού καιρού που προσπαθούσε, μες στον κλειστό κύκλο του χωριού του, να κρατήσει κρυφό το νοσηρό πάθος του, σήμερα ενθαρρύνεται να γίνει ακόμα και επιδειξίας, εκθέτοντας επικίνδυνα on line το επαίσχυντο μυστικό του. Το μεγάλο πρόβλημα του πολίτη που διαφυλάττει ζηλότυπα την ιδιωτική ζωή του, δεν είναι το να προφυλαχτεί από τους hackers, που δεν είναι περισσότεροι ή πιο επικίνδυνοι από τους παλιούς ληστές των δρόμων που λήστευαν κάποτε τους εμπόρους, αλλά από τα cookies και απ’ όλα τ’ άλλα τεχνολογικά θαύματα που επιτρέπουν τη συλλογή πληροφοριών για το άτομό μας.

Μια πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή πείθει το παγκόσμιο κοινό ότι η κατάσταση του Μεγάλου Αδελφού έγκειται στο ν’ αποφασίσουν (με μια ελεύθερη, αν και αξιοθρήνητη, πράξη βούλησης) ορισμένα άτομα να αφήσουν τα ευτυχισμένα να κατασκοπεύουν πλήθη να τους παρακολουθούν. Αλλ’ αυτός δεν είναι ο Μεγάλος Αδελφός για τον οποίο μιλούσε ο Όργουελ. Ο Μεγάλος Αδελφός του Όργουελ μπαίνει σε λειτουργία από μια στενή νομενκλατούρα που κατασκοπεύει κάθε ατομική πράξη κάθε μέλους του πλήθους, ενάντια στις επιθυμίες όλων. Ο Μεγάλος Αδελφός του Όργουελ δεν είναι η τηλεόραση, όπου εκατομμύρια ηδονοβλεψίες κοιτάζουν ένα μόνο επιδειξία. Είναι το Πανόπτικον του Μπένθαμ, όπου πλήθος φρουροί παρατηρούν, απαρατήρητοι και αόρατοι, έναν και μόνο καταδικασμένο.

Αλλ’ αν στο μυθιστόρημα του Όργουελ ο Μεγάλος Αδελφός ήταν μια αλληγορία για τον Πατερούλη Στάλιν, σήμερα ο Μεγάλος Αδελφός που μας παρατηρεί δεν έχει πρόσωπο και δεν είναι ένας, είναι το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας. Όπως και η Εξουσία του Φουκό, δεν είναι μια αναγνωρίσιμη οντότητα, αλλά είναι το σύνολο μιας σειράς κέντρων που δέχονται το παιχνίδι και αλληλοϋποστηρίζονται, σε σημείο ώστε, όποιος κατασκοπεύει από ένα κέντρο εξουσίας τους άλλους να ψωνίζουν σ’ ένα σούπερ μάρκετ, θα κατασκοπευτεί με τη σειρά του όταν θα πληρώνει το ξενοδοχείο με την πιστωτική του κάρτα. Όταν η Εξουσία δεν έχει πια πρόσωπο, γίνεται ανίκητη. Ή τουλάχιστον, είναι δύσκολο να την ελέγξεις.

***

Umberto Eco – Με το βήμα του κάβουρα – Θερμοί πόλεμοι και λαϊκισμός των ΜΜΕ . Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη .Ελληνικά Γράμματα, 2006

Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Ο πόλεμος για τη φωτιά

Στα μέσα του εικοστού αιώνα, στο πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ, ο φιλόσοφος Βίτγκενσταϊν παρακολουθούσε μια διάλεξη με θέμα την εξέλιξη του πολιτισμού. Στο τέλος της, υποστήριξε ότι έννοια της προόδου δε μπορεί να οριστεί αντικειμενικά: «Υπάρχουν αλλαγές στις συνθήκες ζωής των ανθρώπων οι οποίες ίσως δημιουργούν νέες ευκαιρίες, αλλά ταυτόχρονα εξαφανίζουν άλλες».Στη συζήτηση που ακολούθησε, ο ομιλητής και καθηγητής κλασσικών σπουδών του πανεπιστημίου παρατήρησε ότι «παρόλα τα άσχημα του πολιτισμού μας, είμαι βέβαιος ότι θα προτιμούσα να ζω όπως ζούμε σήμερα παρά όπως ζούσε ο άνθρωπος των σπηλαίων», για να λάβει την εξής απάντηση από το νεαρό φιλόσοφο: «Εσείς, και βέβαια θα το προτιμούσατε. Τι θα έλεγε όμως ο άνθρωπος των σπηλαίων»;

Ο Γάλλος σκηνοθέτης Ζαν Ζακ Ανό, δημιούργησε με τον «πόλεμο για την φωτιά» μια φιλόδοξη παραγωγή πάνω στα θέματα της φύσης και της προϊστορίας, προσφέροντας τη δυνατότητα μιας ματιάς στον κόσμο του «ανθρώπου των σπηλαίων».

Προς τα τέλη της Λίθινης Εποχής, όταν μια φυλή πρωτόγονων ανθρώπων χάνει τη φυσική πηγή φωτιάς που αξιοποιούσε για την επιβίωσή της, στέλνει τρία μέλη της να αναζητήσουν μια νέα πηγή. Η αποστολή, μετά από πολλές περιπέτειες και συγκρούσεις με αντίπαλες φυλές, θα οδηγήσει στην ανακάλυψη του τρόπου με τον οποίον μπορεί ο άνθρωπος να ανάβει φωτιά. Χωρίς την βοήθεια διαλόγων, ο Ανό μας μεταφέρει στις απαρχές της ανθρωπότητας με τη μυθοπλασία του να συμπυκνώνει μεταφορικά την αργή αλλά συνεχή πορεία του ανθρώπινου είδους προς τη δημιουργία πολιτισμού.

Τα γυρίσματα της ταινίας έλαβαν χώρα σε διαφορετικές τοποθεσίες (Σκωτία, Ισλανδία, Καναδά και Κένυα). Ο γνωστός συγγραφέας Άντονι Μπέργκεςδημιούργησε την τεχνητή, ακατάληπτη γλώσσα των πρωτόγονων, ενώ ο ανθρωπολόγος Ντέσμοντ Μόρις επιμελήθηκε τη γλώσσα του σώματος και των χειρονομιών. Η ταινία κέρδισε Όσκαρ μακιγιάζ, ενώ στη Γαλλία τιμήθηκε με τα βραβεία Σεζάρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας το 1981.

https://tvxs.gr/webtv/