ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - Α' Γυμνασίου. 4η ενότητα: "Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας".

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm

Κωνσταντίνα Σάιτ

 διαδραστικό σταυρόλεξο

https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1214772

διαδραστική άσκηση ομόρριζων

https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1214832

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου:Ενότητα 4 : Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας from Κατερίνα Προκοπίου

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας

Κατερίνα Πόθου

https://drive.google.com/file/d/11QQ9qrBfzkEqR8pjTPGoafb2wIcrlRoC/view

Λεξιλογικός πίνακας: "ἡ φωνή". Ενότητα 4 Αρχαίων Α΄ Γυμνασίου from Τσατσούρης Χρήστος, Γυμνάσιο Μαγούλας Δυτικής Αττικής

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm

https://wordwall.net/embed/e123a36e40fd439286cb5f138c09ee19?themeId=2&templateId=11&fontStackId=0

https://www.arxaiagumnasiou.net/2018/01/enotita-4-lexilogikes-askiseis-a-gymnasiou-arxaia-android.html

Β2. Ετυμολογικά

Παραγωγή ουσιαστικών από ουσιαστικά (α′ μέρος)

• Υποκοριστικά – Περιεκτικά – Τοπικά

Υποκοριστικά λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά τα οποία δηλώνουν πραγματική ή συναισθηματική σμίκρυνση της πρωτότυπης λέξης.

Περιεκτικά λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά τα οποία σημαίνουν το μέρος που περιέχει πολλά από εκείνα που φανερώνει η πρωτότυπη λέξη ή πολλά όμοια πράγματα που βρίσκονται στο ίδιο μέρος.

Τοπικά είναι τα παράγωγα ουσιαστικά τα οποία σημαίνουν τον τόπο όπου μένει ή εργάζεται το πρόσωπο που δηλώνει η πρωτότυπη λέξη ή τον τόπο όπου γίνεται μια ενέργεια.

Καταλήξεις υποκοριστικών -άριον ἀνθρωπάριον < ἄνθρωπος -ιον σωμάτιον < σῶμα -ίδιον οἰκίδιον < οἶκος -ίς νησίς < νῆσος -ίσκος νεανίσκος < νεανίας -ύδριον νησύδριον < νῆσος -ύλλιον εἰδύλλιον < εἶδος (σύντομο ποίημα συχνά με βουκολικό περιεχόμενο)

Καταλήξεις περιεκτικών -(ε)ών ἀμπελών < ἄμπελος ἐλαιών < ἐλαία -ιά μυρμηκιά < μύρμηξ στρατιά < στρατός

Καταλήξεις τοπικών -ιον ἐμπόριον < ἔμπορος -(ε)ῖον ἰατρεῖον < ἰατρός

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm

Γ. Γραμματική

1. Το άρθρο

Όπως και στη ν.ε., το άρθρο είναι μονοσύλλαβη κλιτή λέξη η οποία χρησιμοποιείται πριν από ουσιαστικά και επίθετα (ή πριν από λέξεις που παίζουν τον ρόλο ουσιαστικών και επιθέτων, όπως στη φράση: το λέγω είναι ρήμα), π.χ. τῇ νήσῳ, τοῦ πελάγους, τὰ σώματα, τὰ μεγέθη, τῶν ποδῶν, τῶν κυμάτων, τὴν πατρίδα, τῆς ὁδοῦ.

	αρσενικό γένος		θηλυκό γένος		ουδέτερο γένος
	ενικός αριθμός	πληθυντικός αριθμός	ενικός αριθμός	πληθυντικός αριθμός	ενικός αριθμός	πληθυντικός αριθμός
ονομαστική	ὁ	οἱ	ἡ	αἱ	τό	τά
γενική	τοῦ	τῶν	τῆς	τῶν	τοῦ	τῶν
δοτική	τῷ	τοῖς	τῇ	ταῖς	τῷ	τοῖς
αιτιατική	τόν	τούς	τήν	τάς	τό	τά
κλητική	(ὦ)	(ὦ)	(ὦ)	(ὦ)	(ὦ)	(ὦ)

Ο τύπος ὦ δεν είναι τύπος του άρθρου, αλλά επιφώνημα, που χρησιμοποιείται μπροστά από ονόματα κλητικής πτώσης.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/2askiseis/arseniko.htm

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/2askiseis/thiliko.htm

https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/2askiseis/oudetero.htm

https://wordwall.net/resource/6798091/

https://player.quizalize.com/quiz/0646d37c-56c1-44ce-a89b-0468db9205e1

https://www.liveworksheets.com/w/el/arhaia-ellinika/456356

2. Β΄ κλίση ουσιαστικών

Στην α.ε. υπάρχουν τρεις κλίσεις: η πρώτη, η δεύτερη και η τρίτη. Σε αυτή την Ενότητα θα μελετήσετε τη β′ κλίση.

Οι καταλήξεις των πτώσεων είναι οι εξής:

	αρσενικό και θηλυκό		ουδέτερο
	ενικός αριθμός	πληθυντικός αριθμός	ενικός αριθμός	πληθυντικός αριθμός
ονομαστική	-ος	-οι	-ον	-α
γενική	-ου	-ων	-ου	-ων
δοτική	-ῳ	-οις	-ῳ	-οις
αιτιατική	-ον	-ους	-ον	-α
κλητική	-ε	-οι	-ον	-α

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Η κατάληξη -α στον πληθυντικό των ουδετέρων είναι βραχεία, π.χ. τὰ δῶρα.
2. Η δίφθογγος οι, όταν βρίσκεται στο τέλος κλιτής λέξης (πλην ευκτικής ρήματος), είναιβραχεία, π.χ. οἱ χῶροι (αλλά τοῖς χώροις).
3. Η γενική και η δοτική των ουσιαστικών β′ κλίσης, όταν τονίζονται στη λήγουσα,περισπώνται και στους δύο αριθμούς, π.χ. τοῦ ποταμοῦ, τῷ ποταμῶ, τῶν ποταμῶν, τοῖς ποταμοῖς.
4. Τα οξύτονα και παροξύτονα ουσιαστικά β′ κλίσης διατηρούν τον τόνο τους στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις, π.χ. ὁ νομός, τοῦ νομοῦ, τῷ νομῷ, τὸν νομόν.
5. Τα προπαροξύτονα ουσιαστικά β′ κλίσης τονίζονται στην προπαραλήγουσα, όταν η λήγουσα είναι βραχεία, π.χ. ὁ ἄνθρωπος, οἱ ἄνθρωποι. Ο τόνος τους κατεβαίνει στην παραλήγουσα, όταν η λήγουσα είναι μακρά, π.χ.τοῦ ἀνθρώπου, τῶν ἀνθρώπων.

Διαδραστικό βίντεο από Ελληνικό Πολιτισμό:

https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1066238

3. Προσωπικές αντωνυμίες

Ακολουθεί η κλίση του α′ και β′ προσώπου (το γ′ πρόσωπο δεν απαντά συχνά στα πεζά κείμενα):

α' πρόσωπο

	ενικός αριθμός		πληθυντικός αριθμός
	α.ε.	ν.ε.	α.ε.	ν.ε.
ονομ.	ἐγώ	εγώ	ἡμεῖς	εμείς
γεν.	ἐμοῦ, μου	εμένα, μου	ἡμῶν	εμάς, μας
δοτ.	ἐμοί, μοι		ἡμῖν
αιτ.	ἐμέ, με	εμένα, με	ἡμᾶς	εμάς, μας

β΄ πρόσωπο

	ενικός αριθμός		πληθυντικός αριθμός
	α.ε.	ν.ε.	α.ε.	ν.ε.
ονομ.	σύ	εσύ	ὑμεῖς	εσείς
γεν.	σοῦ, σου	εσένα, σου	ὑμῶν	εσάς, σας
δοτ.	σοί, σοι		ὑμῖν
αιτ.	σέ, σε	εσένα, σε	ὑμᾶς	εσάς, σας

Παρατήρηση

Οι αντωνυμίες δεν έχουν κλητική (εξαιρείται η δεικτική αντωνυμία οὗτος, την οποία θα εξετάσουμε σε επόμενη Ενότητα).

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ: ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20a%20gym/a04xm.htm