Σελίδες

Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2023

Β' τάξη, 4η ενότητα, Οι Σεληνίτες, βιογραφία Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 1.23-26 (διασκευή)

Η Σελήνη ταξιδεύει πάνω από τα κύματα με το άρμα της, που το σέρνουν δύο φτερωτά άλογα (εσωτερικό ερυθρόμορφης κύλικας, 490 π.Χ., Staatliche Museen, Βερολίνο).














Συντακτική, Ερμηνευτική προσέγγιση και μετάφραση

Σε ποιους αναφέρεται το κείμενο;
· Που ζουν αυτοί;
· Ποιος θεωρείται καλός στους Σεληνίτες;
· Ποια είναι η εξωτερική εμφάνιση των Σεληνιτών;
· Τι παθαίνουν, όταν ιδρώνουν;
· Πώς αξιοποιούν τον ιδρώτα τους;
· Ποια σχέση έχουν με τη Γη;

- Ποια στοιχεία από το κείμενο βρίσκετε ιδιαιτέρως χιουμοριστικά;

- Τι δηλώνει η επιθυμία του ανθρώπου να ταξιδέψει σε άλλους πλανήτες και να εξερευνήσει νέες μορφές ζωής;

- Αν ήσαστε εσείς στη Σελήνη και μπαίνατε μέσα στο «φρέαρ» ή κοιτάζατε στο «κάτοπτρον» που αναφέρει ο Λουκιανός στο κείμενό σας, τι θα ακούγατε και τι θα βλέπατε από τον πλανήτη Γη; Μπορείτε να γράψετε ένα ημερολόγιο και να το εμπλουτίσετε με σκίτσα ή φωτογραφίες που θα συγκεντρώσετε.

Πηγή: Το βιβλίο του καθηγητή.

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας
καλός, -ή, -όν [= 1. ωραίος, 2. τίμιος, δίκαιος, ηθικός] [στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο: καλός





Β2. Ετυμολογικά

Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – επίθετο
Σχηματισμός συνθέτου από το θέμα του αρσενικού
Σύνθετα με πρώτο συνθετικό επίθετο δευτερόκλιτοΣύνθετα με πρώτο συνθετικό επίθετο τριτόκλιτο σε -υς (γεν. -εος)
π.χ. ἀγαθο-εργία ἀγαθός + ἔργον
ἀκρό-πολιςἄκρα + πόλις
π.χ. βαθύ-πλουτος βαθύς + πλοῦτος
βαρύ-θυμος < βαρύς + θυμός
Στα σύνθετα με πρώτο συνθετικό αριθμητικό επίθετο παρατηρούνται οι ακόλουθες περιπτώσεις:

α. Τα εἷς, δύο, τρεῖς, τέτταρες γίνονται αντίστοιχα μον(ο)-, δι-, τρι-, τετρα-, π.χ. μονο-δάκτυλος, δι-φυής, τρι-κυμία, τετρά-δραχμον.

τετράδραχμον Ἀθηνῶν

τετράδραχμον Ἀθηνῶν

β. Τα υπόλοιπα διατηρούν το θέμα τους, π.χ. διακοσιο-μέδιμνος.
γ. Τα άκλιτα απόλυτα αριθμητικά (από το πέντε έως το ἑκατόν):

Αγκύλη

ή μένουν αμετάβλητα, π.χ. πεντετάλαντοςή λήγουν σε , π.χ. πεντάδραχμονἑπταετής


Γ. Γραμματική

1. Γ΄κλίση επιθέτων
Φωνηεντόληκτα σε -ύς, -εῖα, -ύ
1. Γ΄κλίση επιθέτων
Φωνηεντόληκτα σε -ύς, -εῖα, -ύ
Ο τύπος βαθέος του κειμένου ανήκει στο φωνηεντόληκτο επίθετο γ΄ κλίσης βαθύς, βαθεῖα, βαθύ.
Στη γ΄ κλίση επιθέτων ανήκουν τα επίθετα των οποίων τουλάχιστον το αρσενικό και το ουδέτερο γένος κλίνονται σύμφωνα με τη γ΄ κλίση ουσιαστικών:

ενικός αριθμόςπληθυντικός αριθμός
αρσενικόθηλυκόουδέτεροαρσενικόθηλυκόουδέτερο
ονομαστικήβαθύςβαθεῖαβαθύβαθεῖς (< βαθέες)βαθεῖαιβαθέα
γενικήβαθέοςβαθείαςβαθέοςβαθέωνβαθειῶνβαθέων
δοτικήβαθεῖβαθείᾳβαθεῖβαθέσιβαθείαιςβαθέσι
αιτιατικήβαθύνβαθεῖανβαθύβαθεῖς (< βαθέας)βαθείαςβαθέα
κλητικήβαθύβαθεῖαβαθύβαθεῖς (< βαθέες)βαθεῖαιβαθέα

Παρατηρήσεις
1. Τα επίθετα αυτής της τάξης είναι κυρίως οξύτονα. Βαρύτονα είναι μόνο τα θῆλυς, θήλεια, θῆλυ και ἥμισυς, ἡμίσεια, ἥμισυ.
2. Το θηλυκό γένος κλίνεται κατά την α΄ κλίση των ουσιαστικών.
3. Το  των καταλήξεων της ονομαστικής, αιτιατικής και κλητικής ενικού του θηλυκού γένους είναι βραχύ.
΄
Γραμματικής Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας:

Ουδέτερα ακατάληκτα μονόθεμα οδοντικόληκτα σε -α (γεν. -ατος)

Ύλη από την Α΄ Γυμνασίου

Ενικός αριθμός
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
σῶμα
σώματ-ος
σώματ-ι
σῶμα
σῶμα
Πληθυντικός αριθμός
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
σώματ-α
σωμάτ-ων
σώμασι (ατ-σι)
σώματ-α
σώματ-α

 

Παρατήρηση
Η ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού σχηματίζονται από το θέμα χωρίς κατάληξη (σωματ-). Το -τ- αποβάλλεται, επειδή στην Ελληνική ληκτικά σύμφωνα είναι μόνο τα -ν, -ρ, -ς. Από την αποβολή αυτή εξηγείται η φαινομενική ύπαρξη δύο θεμάτων.

Ασκήσεις

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/metafraseis%20b%20gym/b04xm.htm



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ο/η είπε...